| (Morus) Be di'r rhif lluosog o'r gair clo, nhad? | |
| (Morus) Be di'r rhif lluosog o'r gair clo, nhad? | |
| (1, 0) 9 | Rhif lluosog─be wyt ti'n feddwl? |
| (Morus) {Yn ddi-amynedd.} | |
| (Morus) Be ddeydwch chi am fwy nag un clo─tri o gloiau, tri o gloion, ne dri o gloedigaethau? | |
| (1, 0) 12 | Dyna ti'n siarad yn blaen rwan; waeth gen i glywad dyn yn tyngu a rhegi na'i glywad o'n siarad fel llyfr mewn trowsus. |
| (1, 0) 14 | Dafydd, be di'r llif rhuosog (be gebyst ydi'r enw?) o'r gair clo? |
| (Dafydd) "Tri chlo"' ddeydwn ni, yntê? | |
| (Dafydd) "Tri chlo"' ddeydwn ni, yntê? | |
| (1, 0) 16 | Diain i, un ciwt wyt ti'r hen law! |
| (1, 0) 17 | Ond er hynny, sciam wael ydi peth fel yna i sgoi anhawstar. |
| (1, 0) 18 | Llo─lloiau, yntê? |
| (Dafydd) Ia, siwr. | |
| (Dafydd) Ia, siwr. | |
| (1, 0) 20 | Dyn o'i go─dynion o'u coiau | os felly, clo─cloiau: rho fo i lawr Morus, achos ma'r ironmonger na'n bry gramadegol ofnadwy. |
| (Morus) {Ar ol diweddu'r llythyr.} | |
| (1, 0) 24 | Cofia di bostio fo yn y Post Offis ac nid yn nhŷ Mr. Evans y gweinidog. |
| (Dafydd) Ma gen ti fachgen dan gamp, Gruffydd. | |
| (Dafydd) Ma gen ti fachgen dan gamp, Gruffydd. | |
| (1, 0) 26 | Oes, ma Morus yn fachgan go lew; ond mod i'n leicio berian dipyn arno fo weithia ynghylch Gwen Evans, merch y gweinidog. |
| (Dafydd) Ma'r ddau'n caru, yn tydy nhw? | |
| (Dafydd) Ma'r ddau'n caru, yn tydy nhw? | |
| (1, 0) 28 | Felly ma pobol yn deyd, os oes rhyw goel arnyn nhw. |
| (1, 0) 29 | Gyda llaw, Dafydd, ma Mr. Evans y gweinidog yn mynd yn hen hwsmon efo chi yn Horeb acw bellach; sut mae o'n dal i dir, dywad? |
| (Dafydd) Siort ora; fydd Mari ddim yn i gamol o wrtho ti weithia? | |
| (Dafydd) Siort ora; fydd Mari ddim yn i gamol o wrtho ti weithia? | |
| (1, 0) 31 | Bydd, debig iawn; ond mi gamoli'th Mari ni bob pregethwr; chaiff neb ddeyd gair bach am yr un enaid byw bedyddiol ohonyn nhw os bydd hi wrth ymyl. |
| (1, 0) 32 | Mi fydda'n i phlagio hi amball dro drwy redag dipyn ar bregethwrs; ond welis di rioed mor fuan y bydd hi'n codi'r pastwn i gadw'i plaid nhw. |
| (Dafydd) Go lew hi; ma gyno ni glamp o feddwl o Mari Huws tua Horeb acw. | |
| (Dafydd) Go lew hi; ma gyno ni glamp o feddwl o Mari Huws tua Horeb acw. | |
| (1, 0) 34 | Rwan, Dafydd, deyda'r gwir rhwng dau frawd─be di'r farn gyffredin am Mari ni yn Horeb? |
| (1, 0) 35 | Ofynnis i rioed o'r blaen iti. |
| (1, 0) 36 | Tipyn o ddoctor a difein ydi hi, yntê, yng ngolwg rhai ohonoch chi? |
| (Dafydd) Mae mwy ym mhen Mari, wel di, na'n hannar ni, a choeliet ti byth mor anodd ydi cael y gora arni hi ar bwnc o ddadl mewn dosbarth rwan─ma'i hatab hi mor barod rywsut bob cynnig. | |
| (Dafydd) Mae mwy ym mhen Mari, wel di, na'n hannar ni, a choeliet ti byth mor anodd ydi cael y gora arni hi ar bwnc o ddadl mewn dosbarth rwan─ma'i hatab hi mor barod rywsut bob cynnig. | |
| (1, 0) 38 | Dyna ti i'r blewyn─"atab parod bob cynnig"; pe dasa ti wedi byw efo hi fel fi am yn agos i ddeugain mlynedd, fasa ti ddim yn tynnu gwell llun ohoni na hwnna─"atab parod"; yn ddistaw bach yn dy glust fel hen ffrind, rhy barod o lawar, wyddost, i mhlesio i, achos mi fydda i'n leicio clywad y cloc yn rhuo dipyn yn i gorn cyn taro; dda gen i mo'r clocia ma sy'n taro'n ddirybudd fel bwlat o wn. |
| (Dafydd) {Dan ysgwyd es ben a gwenu.} | |
| (Dafydd) Aros di Gruffydd, rwyt ti wedi rhoi darn go fawr at yr hyn ddywedis i; nid parodrwydd fel yna oedd yn y meddwl i. | |
| (1, 0) 41 | Na, na, mi rydw i'n dy ddallt di'n burion─sôn yr oedda ti am i pharodrwydd hi ar bwnc o ddadl. |
| (1, 0) 42 | Fum i rioed mewn dosbarth efo hi yn yr Ysgol Sul; ond mi wranta mai'r fan yma ar yr aelwyd wrth bracteisio arna i y dysgodd hi sut i drin i harfau. |
| (Dafydd) Mi sonist am yr Ysgol Sul rwan; pam na ddoi di i'r Ysgol, Gruffydd? | |
| (Dafydd) Peth digon chwithig, wyddost, ydi gweld Mari mor selog a thitha, i gŵr hi, y tuallan yn y byd. | |
| (1, 0) 47 | Chwara teg i ti am ofyn; ond dyma gwestiwn i titha─pa wahaniaeth yno i fasa hynny'n i neud. |
| (Dafydd) Pa wahaniaeth─be wyt ti'n feddwl? | |
| (Dafydd) Pa wahaniaeth─be wyt ti'n feddwl? | |
| (1, 0) 49 | Fasa dod yn aelod yn y ngneud i'n ddyn gwell nag ydyw i rwan? |
| (Dafydd) Cwestiwn go gynnil ydi hwnna, achos gofyn rwyt ti mewn ffordd neis be ydw i'n feddwl o dy gymeriad di fel dyn. | |
| (Dafydd) Cwestiwn go gynnil ydi hwnna, achos gofyn rwyt ti mewn ffordd neis be ydw i'n feddwl o dy gymeriad di fel dyn. | |
| (1, 0) 51 | O'r gora; fasa dwad yn aelod o Horeb yn y ngneud i fymryn yn fwy geirwir a gonest nag ydw i ar hyn o bryd. |
| (1, 0) 52 | Gneud dynion da, decini, ydi amcan aelodaeth eglwysig? |
| (Dafydd) Ia, wrth gwrs: ond gofala na roi di ddim ystyr bach ysgafn i'r gair "da"; gair mawr iawn ydi'r gair "da," wyddost. | |
| (Dafydd) Ia, wrth gwrs: ond gofala na roi di ddim ystyr bach ysgafn i'r gair "da"; gair mawr iawn ydi'r gair "da," wyddost. | |
| (1, 0) 54 | Howld on, ngwas i, paid ti a siarad efo fi fel taswn i'n sasiwn ne'n llond capal o bobol, a phaid a hollti blew hefyd; ateb yn blaen─ydi deyd y gwir a byw'n onest yn dda? |
| (Dafydd) Ydi, wrth gwrs, ma daioni yn cynnwys hynny, a rhagor hefyd. | |
| (Dafydd) Ydi, wrth gwrs, ma daioni yn cynnwys hynny, a rhagor hefyd. | |
| (1, 0) 56 | Ah, rhen sciemar, mi rwyt ti am dorri bwlch yn y clawdd efo'r gair "rhagor'' na, er mwyn cael slipio drwyddo fo os daw hi'n glos cwartars arnat ti; y pwnc yn blaen ydi hwn─a ddyla crefyddwr ddeyd y gwir a delio'n onest? |
| (Dafydd) Wel, gwarchod pawb! mi ddyla neud hynny bach wrth ddechra crefydda. | |
| (Dafydd) Wel, gwarchod pawb! mi ddyla neud hynny bach wrth ddechra crefydda. | |
| (1, 0) 58 | O'r gora; ma Huw'r Ffridd yn aelod yn Horeb acw, yn tydi o? |
| (Dafydd) Ydi, mae o'n flaenor fel finna yn y sêt fawr. | |
| (1, 0) 61 | Ah, ie, y sêt fawr, sêt bwysig ydi honno, yntê? |
| (1, 0) 62 | Edrach ar y weathar glas ma. |
| (1, 0) 63 | Y sêt fawr, wyddost, ydi'r |very dry| ac weddar glas yr eglwys: ond fel rwyt ti'n nesu oddiwrth y sêt fawr at y seti wrth y drws rwyt ti'n dwad at |Fair| a |Change|; y tuallan i'r capel, wrth gwrs, rwyt ti yn y |Rain| a'r |Very Stormy|. |
| (1, 0) 64 | Mi rydw i, Gruffydd Huws y Berthlwyd, yn y |very stormy|, ac ma Huw'r Ffridd yn |very dry| y sêt fawr. |
| (Dafydd) Aros funud─ | |
| (Dafydd) Aros funud─ | |
| (1, 0) 66 | Gad lonydd i mi orffen. |
| (1, 0) 67 | Chydig bach yn ol, fe werthodd Huw'r Ffridd geffyl i mi, ac fe aeth ar i lw nad oedd dim anghaffael na chastia drwg yn perthyn iddo fo. |
| (1, 0) 68 | Mi cymrais o ar i air, am i fod o'n gymydog agos, ac yn un o bobol y sêt fawr; ond cyn sicred a dy fod yn eista yn y fan na, cyn pen yr wsnos mi ddalltis fod gan y ceffyl gast ne ddau mor gas fel nad oedd o'n dda i ddim ond i'w seuthu, a'i grogi hefyd ran hynny. |
| (Dafydd) Os daru mi dy ddallt ti, yr hen geffyl sy'n dy gadw di rhag bod yn aelod yn Horeb? | |
| (1, 0) 71 | Nage, meistar yr hen geffyl─ |
| (1, 0) 72 | Huw gastiog efo'i sêt fawr a'i gybôl ffug-dduwiol: a dyna ydw i'n ddeyd, os petha fel Huw sy'n uchel i cloch yn y capel, dydy nhw ddim yn haeddu papur aelodaeth i ddwad i berthyn i'r byd heb son am yr eglwys, yn siwr i ti. |
| (Dafydd) Tro sâl oedd hwnna, rhaid cyfadda; ond un ydi Huw'r Ffridd; yn eno'r taid annwyl, dwyt ti ddim yn taflu'n bod ni i gyd yn Horeb yn palu celwydd fel y gnath Huw'r tro yna? | |
| (Dafydd) Tro sâl oedd hwnna, rhaid cyfadda; ond un ydi Huw'r Ffridd; yn eno'r taid annwyl, dwyt ti ddim yn taflu'n bod ni i gyd yn Horeb yn palu celwydd fel y gnath Huw'r tro yna? | |
| (1, 0) 74 | O, nag ydw; ond cofia di ma na rai tatws drwg yn sach Horeb heblaw Huw. |
| (Mari) Mi feddylis mod i'n clywad sŵn ych llais chi, Dafydd. | |
| (Mari) Ma'ch gwynab chi cyn goched a chrib ceiliog; be sy wedi codi'ch gwrychyn chi rwan? | |
| (1, 0) 80 | Dim, dim: ymresymu dipyn hefo Dafydd yr oeddwn i. |
| (Mari) Wel, yn wir, o'r holl greduriaid sydd ar y ffarm chi'r dynion ydi'r rhai rhyfedda! | |
| (Mari) Chi ddynion yn fodau rhesymol─chi sy'n colli'ch tempar y funud yr ewch i drio ymresymu? | |
| (1, 0) 83 | Doedd yma neb yn colli'i dempar cyn i ti ddwad i mewn beth bynnag. |
| (Dafydd) Na, fi oedd yn ceisio perswadio Gruffydd i ddod yn aelod o Horeb acw. | |
| (1, 0) 90 | Hannar munud, Mari: ma dy wir cyffredin di'n ddigon crafog, os doi di a dy wir plaen allan, mi mlingi fi i'r asgwrn. |
| (Mari) Y gwir plaen ydi─ma Gruffydd yn credu i fod o'n ddigon o eglwys i hunan. | |
| (Mari) Y gwir plaen ydi─ma Gruffydd yn credu i fod o'n ddigon o eglwys i hunan. | |
| (1, 0) 92 | Ar y ngair i, os ydw i'n eglwys ti ydi'r person a'r clochydd arni hi; brensiach fawr, Dafydd, pam na rowch chi Mari ni yn y sêt fawr? |
| (Mari) Peidiwch a chellwar hefo petha na wyddoch chi ddim am danyn nhw; byddwch yn fodlon i fod yn awdurdod ar fenyn a chaws a ffowls. | |
| (Dafydd) Eitha gwir; ond fedra i yn y myw rywsut feddwl am Mr. Evans yn |agent|: fel myfyriwr a phregethwr y bydda i'n arfar edrach arno fo. | |
| (1, 0) 106 | Hynny ydi, Dafydd, dy syniad di ydi fod Mr. Evans yn ormod o freuddwydiwr i drin busnes arian? |
| (1, 0) 107 | Mae fel pe baet ti'n meddwl am Williams, Pantycelyn, yn cyfri arian y tu ol i'r cowntar! |
| (1, 0) 108 | Grym annwyl, mae o'n syniad digri hefyd i feddwl am yr hen Evans yn canu mawl yr |Auxiliary Society| ac yn dosbarthu |prospectuses| ar hyd y wlad ma. |
| (1, 0) 109 | Diaist i, rwan y basa shar o ddawn busnes Huw'r Ffridd yn dod yn handi iddo fo. |
| (1, 0) 110 | Mi ddyla'r hen Huwcyn ddod a llyfr allan, mi ro i deitl iddo fo'n rhad ac am ddim. |
| (Dafydd) {Dan wenu.} | |
| (Dafydd) Pa deitl roet ti iddo fo? | |
| (1, 0) 113 | Be di enw llyfr Tomos Binney hefyd─y llyfr na fuost ti'n ddarllen chydig yn ol, Mari? |
| (Mari) "Pa fodd i wneud y goreu o'r ddau fyd." | |
| (Mari) "Pa fodd i wneud y goreu o'r ddau fyd." | |
| (1, 0) 115 | Dyna fo. |
| (1, 0) 116 | Wel, dyma deitl i lyfr Huw─"Pa fodd y ces i'r goreu ar y byd hwn," sef, arna i, Gruffydd Huws, wyddost. |
| (Mari) Peidiwch a boddro am Huw mor amal; mi rydw i wedi laru'ch clywad chi byth a hefyd yn barnu crefyddwyr wrth Huw, a chitha'n gwbod ma un o chwyn yr eglwys ydi o. | |
| (1, 0) 119 | Pam gebyst ynta rydach chi yn Horeb yn gadael iddo fo dyfu yn y gwely gora sydd yn y capal? |
| (1, 0) 120 | Rhyw bwnsh o ddalan poethion fel fo yn y sêt fawr! |
| (1, 0) 121 | Mi fasa'n harddach i chi i garthu o allan i'r |lobby| o lawer. |
| (Dafydd) Fedra i yn y myw beidio meddwl am Mr. Evans yn |agent| yr |Auxiliary|. | |
| (Mari) Mi fydd Morus yn lwcus i chael hi, achos mi ŵyr sut i gadw tŷ; dyma hi wedi cadw'r tŷ i'w thad byth er pan bu farw i mam. | |
| (1, 0) 129 | Mi ddeydist rwan, Mari, ma Morus roth hum i ti; ddeydith yr hen walch yr un pwmp wrtho i; ond rwyt ti'n medru cocsio i secrats o i gyd. |
| (Dafydd) Paid ag achwyn, Gruffydd, rwyt ti yn yr un manshar a phob tad arall. | |
| (Mari) Dyna'r pen dyn, Mr. Francis, yn aelod seneddol ac yn proffesu crefydd, a mawr o arian mae o'n gyfrannu o hyd at achosion crefydd. | |
| (1, 0) 136 | Wyt ti dy hun, Mari, yn peidio bod yn |agent| ar y slei dywad? |
| (1, 0) 137 | Rwyt ti'n siarad run ffunud a |phrospectus| y gymdeithas. |
| (1, 0) 138 | Da i byth o'r fan ma, nid peth dwl fasa cael plat melyn ar y lidiart o flaen y tŷ: "|Mari Huws, Agent for the Auxiliary Society|." |
| (Mari) Wfft fawr i'ch coegni chi. | |
| (1, 0) 143 | I ba enwad, sgwn i, ma Francis yn perthyn, achos ma'n bwysig i ni wybod yng Nghymru prun ai Sentar ne Fethodis ne Fatist ydi o cyn ymddiried yn harian iddo fo. |
| (1, 0) 145 | Dyma'r dyn fedar sponio'r dirgelwch i ni; Mr. Evans, i ba enwad ma Francis, pen manijar yr |Auxiliary Society| yn perthyn? |
| (Mari) Da chi, Gruffydd, rhowch ben ar y gwawd annuwiol na; peidiwch a sylwi arno fo, Mr. Evans. | |
| (Mr Evans) O, fe wnaf o'r goreu â Gruffydd Huws; does dim ofn i frathiad o arna i. | |
| (1, 0) 148 | Y nghyfarthiad i ydi'r gwaetha, ia, Mr. Evans? |
| (1, 0) 149 | Eitha gwir: roedd gen i gi defaid amsar yn ol a chena drwg oedd hwnnw─roedd o'n brathu heb gyfarth, a thacla melltigedig ydi rheini. |
| (1, 0) 150 | Mi ddyla pob ci respectabl gyfarth unwaith beth bynnag cyn brathu. |
| (1, 0) 151 | Ond be ydi'r si ma sy ar led, Mr. Evans, y'ch bod chi'n |agent| i'r |Auxiliary|? |
| (Mr Evans) O, mae hi wedi'ch cyrraedd chitha felly? | |
| (Dafydd) Fel deydis i rwan jest wrth Gruffydd a Mari Huws, teimlo rydw i bob amser y'ch bod chi'n fwy naturiol o lawar i mi yn y stydi a'r pulpud nag efo rhyw waith fel hyn sy'n gofyn am wybodaeth go helaeth o gylch masnach. | |
| (1, 0) 157 | Twt, twt! deyda'n blaen fachgan, teimlo rwyt ti ma pysgodyn mewn cae tatws fydd Mr. Evans fel |agent| yr |Auxiliary|. |
| (Dafydd) Wel ia, hwyrach; ond rho di dy farn, Gruffydd. | |
| (Mari) Dafydd, dydw i ddim o gwbl o'r un farn a chi. | |
| (1, 0) 160 | Dyma ti eto, Mari, yn taflu dy gribin i mewn o mlaen i. |
| (1, 0) 161 | Mr. Evans, gofyn y marn i roedd Dafydd rwan, ac i ddeyd y gwir yn onest, mi rydw inna'n ofni'ch gweld chi'n gafael yn y swydd ma. |
| (Mr Evans) Mi wela wrth gwrs ma nid ameu'r Gymdeithas yr ydach chi ond ameu y nghymwyster i i'r swydd yntê? | |
| (1, 0) 167 | Dau'n barod! |
| (1, 0) 168 | Go lew wir. |
| (1, 0) 169 | Oes drwg gofyn pwy ydy nhw? |
| (Mr Evans) Pirs Davies, Rhyd y Fen, ydi un. | |
| (Mr Evans) Pirs Davies, Rhyd y Fen, ydi un. | |
| (1, 0) 171 | Rhen Birs yn |shareholder|! |
| (1, 0) 172 | Pirs sydd wedi cadw'i arian yn i sana drwy'r blynyddoedd, rhag ofn i'r bancia dorri! |
| (1, 0) 173 | Da i byth o'r fan ma. |
| (Mr Evans) Huw Tomos y Ffridd ydi'r llall. | |
| (1, 0) 176 | Ar f'engoch i, Huw ffals wedi mentro! |
| (1, 0) 177 | Wel, myn cebyst, dydi dydd y gwyrthia ddim ar ben. |
| (1, 0) 178 | Huwcyn wedi credu yn sicrwydd y |six per cents|; mi fasa'n mynd i'r nefoedd yn i grynswrth tasa gyno fo chwarter cymin o grêd yn i grefydd, y lluman cyfrwys. |
| (Mari) Rhag cywilydd i chi Gruffydd!─yn siarad fel pagan yng ngŵydd Mr. Evans fel hyn. | |
| (Mari) Rhag cywilydd i chi Gruffydd!─yn siarad fel pagan yng ngŵydd Mr. Evans fel hyn. | |
| (1, 0) 180 | Mae ceffyl castiog Huw yn y nghroen i o hyd, Mari bach; ond yn wirionadd i mi, fydd yn hwb da ymlaen i'r Gymdeithas yn yr ardal ma fod Huw wedi credu yni hi efo'i dafod ac hefo'i boced. |
| (Dafydd) Mi rowch chitha'ch arian yni hi, Mr. Evans? | |
| (Mari) Pam y rhaid i ni golli petha gora'r byd a chrafu a chynhilo a phinsio'n hunain a dim uwch bawd troed yn y diwedd? | |
| (1, 0) 189 | Wn i ddim yn iawn beth i ddeyd ar ol yr araith na─prun ai "Amen,'' ne "Clywch, clywch"; ond myn gafr, un dda oedd hi. |
| (Gwen) Mi ddarum addo galw am y nhad wrth fyned heibio. | |
| (1, 0) 194 | Neno'r tad, dowch i mewn, Miss Evans, fytwn i mono chi, er ych bod chi'n ddigon da i'ch byta unrhyw ddiwrnod o'r wsnos. |
| (Gwen) Na wir, rhoswn ni ddim heno, mae hi'n mynd yn hwyr. | |
| (1, 0) 209 | Miss Evans, os gwelwch chi Morus ni ar y ffordd yn rhywle, gofynnwch iddo fo be ydi'r rhif lluosog o'r gair bygêjmant─bygêjmynt, ne bygêjmantiau. |
| (Mari) {Gan gydio yn ei fraich.} | |
| (1, 0) 215 | Ma'r gloch bach yn canu yn y nghlust inna fel Dafydd, gresyn fod Mr. Evans yn codlo efo'r Gymdeithas ma. |