| (John) Morris yn dyfod i lawr yn nhraed ei sanau, gyda channwyll oleu yn un llaw, a'i goler yn y llall. | |
| (John) Cadwch o yn i wely heddiw. | |
| (2, 0) 250 | Wel, dydw i ddim am fynd allan eto, beth bynnag, waeth gen i beth fo'n galw arna i. |
| (2, 0) 251 | Rydw i am eistedd. |
| (Mrs. Morris) {Yn codi ei golwg arno.} | |
| (Mrs. Morris) Eisteddwch ar y soffa yna, y mae hi'n esmwythach na'r cadeiria. | |
| (2, 0) 256 | Diolch. |
| (2, 0) 258 | Welsoch chi'r |Genedl| hyd y fan yma'n rhywle, deudwch? |
| (Mrs. Morris) Pa |Genedl|? | |
| (Mrs. Morris) Ydi un yr wythnos yma wedi dwad? | |
| (2, 0) 261 | Ydi, debig: does dim perig i mam anghofio'i gyrru hi. |
| (2, 0) 262 | Bobol annwyl, dasa ddigwydd iddi hi anghofio, mi ddoe yma'i hunan bob cam o Gymru a'r papur yn i llaw─neu hwyrach y basa hi'n gyrru Tomos. |
| (2, 0) 264 | Wel, lle ar y ddaear y mae hi? |
| (Mrs. Morris) Hwyrach bod Jane wedi ei llosgi hi heb wybod. | |
| (2, 0) 270 | Rhaid imi chael hi─dyna'r unig gyfle sy genni i wybod beth sy'n digwydd yn yr hen wlad. Mae'n ddigon hawdd i chi chwerthin, ond wyddoch chi beth? |
| (2, 0) 271 | Mi fuasa'n well genni golli hanes holl deyrnasoedd y byd a'u gogoniant, na methu gwybod pwy gafodd i ffeinio'r Sadwrn yn Nghaernarfon am feddwi, neu pa hogyn o'r dre sy wedi cael ei godi ar y Cyngor Plwy yn Timbuctoo─"dyrchafiad arall i Gymro!"... |
| (2, 0) 272 | Wel, fedra i ddim cael hyd iddi hi. |
| (Mrs. Morris) Pam na fedrwch chi fod fel Mr. Balfour, os ydech chi'n teimlo mor |superior|─peidio edrych ar bapur newydd ddydd mewn blwyddyn? | |
| (2, 0) 277 | le, dyna hi, ngeneth i, dyna hi, dydi dyn rhesymol byth yn gyson a fo'i hunan. |
| (2, 0) 278 | Mi fydd rhai o bobol fawr y Senedd yn chwerthin am ben bychander bywyd Cymru,─ond waeth am danyn nhw, pobol felna yden ni. |
| (2, 0) 279 | Ryden ni heb ddysgu eto y gelfyddyd fawr Seisnig o edrych galla pan fyddwn ni fwya o ffyliaid. |
| (2, 0) 280 | Pan fyddwn ni'n gneud petha fasa'n ddigon i yrru Sais ar ei ben i Colney Hatch, dyna'r pryd y byddwn ni galla, fel rheol. |
| (2, 0) 281 | Ac heblaw hynny, faint gwaeth ydi mynnu gwybod pwy enillodd y râs redig yn Llandinadman nag ymdrabaeddu yn y papura Saesneg i wybod pa sut |gostume| newydd sy gan y frenhines, neu pa ŵr newydd sy gan rhyw dipyn o actress?... |
| (2, 0) 282 | Beth ydech chi'n ddarllen? |
| (Mrs. Morris) Ceiriog. | |
| (Mrs. Morris) Ceiriog. | |
| (2, 0) 284 | Ceiriog! |
| (2, 0) 285 | Dyna lle'r ydech chi o hyd? |
| (2, 0) 286 | Rydw i wedi diflasu arno fo ers blynyddoedd─fedra i mo'i ddarllen o─yr hen greadur meddal iddo fo, hefo'i |sentiment|, a'i ddagrau a'i garu, a'i gusanu. |
| (Mrs. Morris) Wel ie, ond rydw i'n hen ffasiwn iawn, welwch chi, a fedra i ddim cael fawr yn y beirdd diweddar yma─mae Ceiriog yn fy siwtio ì,─un |sentimental| ydw i, lfan bach, fel y gwyddoch chi. | |
| (Mrs. Morris) Wel ie, ond rydw i'n hen ffasiwn iawn, welwch chi, a fedra i ddim cael fawr yn y beirdd diweddar yma─mae Ceiriog yn fy siwtio ì,─un |sentimental| ydw i, lfan bach, fel y gwyddoch chi. | |
| (2, 0) 288 | Mewn geiriau ereill, rydech chi am droi dagrau Ceiriog at ych melin ych hun. |
| (2, 0) 289 | Wel, mae hynny'n eitha tra bo digon o ddŵr ynddyn nhw i throi hi. |
| (2, 0) 290 | Mae fy melin i yn rhy drom, dyna'r gwir,─neu mae ar y treulia eisio'i hiro. |
| (Mrs. Morris) Fasa tipyn bach o |sentiment| yn gneud fawr o ddrwg i chitha,─rydech chi wedi caledu llawer er pan ydech chi yn Llundain. | |
| (Mrs. Morris) Fasa tipyn bach o |sentiment| yn gneud fawr o ddrwg i chitha,─rydech chi wedi caledu llawer er pan ydech chi yn Llundain. | |
| (2, 0) 292 | Mae'r hen soffa yma wedi cledu hefyd er pan mae yma. |
| (2, 0) 294 | Neno'r tad, fedrai yn fy myw osod fy hun yn esmwyth. |
| (2, 0) 296 | Hylo! bedi hwn? |
| (2, 0) 298 | Wel, dyma hi'r |Genedl|. |
| (2, 0) 299 | Doedd ryfedd fod y soffa'n bigog─ond doeddwn i'n eistedd ar holl gyfarfodydd misol Gogledd Cymru─heb sôn am |wit| y Cwrt bach. |
| (2, 0) 300 | Rwan am dipyn o adloniant. |
| (2, 0) 306 | Wel! Wel! |
| (Mrs. Morris) Beth ydi'r mater rwan? | |
| (2, 0) 309 | Dim. |
| (2, 0) 311 | Os oes arnoch chi eisio tipyn o syniad y |Genedl| am ych gŵr, dyma fo i chi yn blwmp ac yn blaen. |
| (2, 0) 312 | Ga i ddarllen o i chi? |
| (Mrs. Morris) Os leiciwch chi. | |
| (Mrs. Morris) Os leiciwch chi. | |
| (2, 0) 314 | Gwrandewch. |
| (2, 0) 315 | Dyma ran o'r brif erthygl:- |
| (2, 0) 316 | ~ |
| (2, 0) 317 | "Fel y gŵyr pawb o'n darllenwyr, fe ddaeth Mr. Morris â bil o flaen y Senedd i godi safon cyflog y chwarelwyr,─y bobl o bob dosbarth o weithwyr sy'n cael eu talu salaf, ac nid oedd gan neb yr amheuaeth leiaf nad âi'r bil yn llwyddiannus drwy'r Ty. |
| (2, 0) 318 | Cynheswyd llawer aelwyd, a llonnwyd aml galon drist wrth feddwl bod yr hen bryder a'r hen ofal o'r diwedd i orffen am byth; bod siawns i'r plant gael digon o fwyd eto, ac i'r gruddiau gwelwon adennill gwaed. |
| (2, 0) 319 | Ond fel y digwyddodd yn rhy aml yng Nghymru cyn heddiw, llin yn mygu oedd ein gobeithion, a chorsen ysig oedd yr un y pwysem arno. |
| (2, 0) 320 | Os ydyw'r sibrydion yn wir bod Mr. Morris yn bwriadu cefnu ar y bil, rhaid inni ddywedyd yn ddifloesgni fod Mr. Morris wedi bradychu y bobl a'i gyrrodd i'r Senedd. |
| (2, 0) 321 | Pa faint fydd y wobr a gaiff Judas y tro yma, nis gwyddom, ond byddwn yn gwylio'r penodiadau nesaf i'r Cabinet yn bryderus. |
| (2, 0) 322 | Fe fu amser pan feddyliem fod Cymru o'r diwedd wedi cael yn Mr. Morris ddyn oedd yn gosod y wlad a'r werin y cododd ohoni o flaen manteision personol ac elw, ond gwelwn erbyn hyn yn amlwg nad yw yntau, er disgleiried ei allu, yn amgen na'r rhelyw o'r aelodau Cymreig. |
| (2, 0) 323 | Diwedd y gân ydyw'r geiniog." |
| (2, 0) 324 | ~ |
| (2, 0) 326 | ... Wel, dyna i chi beth ydi gwenwyn golygyddol. |
| (2, 0) 327 | Mi leiciwn i gael o o flaen y nhroed am funud! |
| (Mrs. Morris) le, |mae| o'n gas... ond Ifan? | |
| (Mrs. Morris) le, |mae| o'n gas... ond Ifan? | |
| (2, 0) 329 | Beth? |
| (2, 0) 330 | Ydech chi am ail ddechra eto? |
| (Mrs. Morris) Ydw wir. | |
| (Mrs. Morris) Cymrwch bwyll─a chofiwch y graig yr ydych chi wedi'ch naddu ohoni. | |
| (2, 0) 336 | Twt, twt. |
| (2, 0) 337 | Pa iws ydi ail-ddechra'r hen ymdderu yma eto? |
| (2, 0) 338 | Dyma hi'n naw o'r gloch ac mi addewis y cai'r Prif-weinidog fy atebiad i cyn hanner awr wedi naw. |
| (2, 0) 339 | Rydw i yn i ddisgwyl o yma bob munud rwan. |
| (2, 0) 340 | Rydw i'n ddigon tawel fy nghydwybod. |
| (Mrs. Morris) Ydech chi wedi meddwl beth feddylia pobl Cymru ohonoch chi? | |
| (Mrs. Morris) Ydech chi wedi meddwl beth feddylia pobl Cymru ohonoch chi? | |
| (2, 0) 342 | Dydi o ddim gwahaniaeth genni o gwbl beth mae nhw'n feddwl, tra byddan nhw'n meddwl mor niwlog ag y mae nhw. |
| (2, 0) 343 | Pan ddysg yr arweinwyr─y pregethwyr a'u ffryndiau─wneud tipyn o aberth eu hunain, mi fydd ganddyn nhw le i ofyn aberth gan rai fel finna... |
| (2, 0) 344 | Welsoch chi bregethwr erioed wrthododd adael i bwlpud er mwyn tipyn rhagor o arian yn rhywle arall? |
| (Mrs. Morris) Fedrai ddim deud─dydw i na chitha ddim yn gwybod am y rhai sy wedi gneud yr aberth─fydd hanes y rheiny ddim yn mynd i'r papura. | |
| (Mrs. Morris) Fedrai ddim deud─dydw i na chitha ddim yn gwybod am y rhai sy wedi gneud yr aberth─fydd hanes y rheiny ddim yn mynd i'r papura. | |
| (2, 0) 346 | Na fydd, rydech chi yn ych lle. |
| (2, 0) 347 | Ond pan wela i yn y |Genedl Gymreig| a'r papura ereill o dan y pennawd "Dyrchafiad arall i Gymro" fod rhywun wedi gwrthod mwy o arian er mwyn i egwyddor, mi ddechreua inna aberthu wedyn. |
| (Mrs. Morris) Felly, does dim symud arnoch chi? | |
| (Mrs. Morris) Felly, does dim symud arnoch chi? | |
| (2, 0) 349 | Rydw i fel y graig. |
| (2, 0) 350 | Rhaid imi feddwl am y dyfodol... ac yn y |Cabinet|, mi gai siawns i wneud rhywbeth dros yr hen wlad. |
| (Llais.) Waeth iti beidio ddim, ngeneth i. | |
| (Mrs. Morris) Beth sy na? | |
| (2, 0) 361 | F'ewyrth Tomos! |
| (Mrs. Morris) O ble yn y byd y daethoch chi'r adeg yma o'r nos, f'ewyrth? | |
| (Mrs. Morris) Mi gewch damaid o swper mewn munud. | |
| (2, 0) 371 | Sut mae pawb yng Nghymru? |
| (Tomos) Mae dy fam a finna'n ddigon iach, ond mae pawb acw cyn dloted ag y mae posib iddyn nhw fod. | |
| (Tomos) Mae'r hen le acw, yn bentra, ac yn ysgol, ac yn gapal, yn marw dan yn dwylo ni,─mi ddarun y nanfon i yma i siarad hefo ti, Ifan. | |
| (2, 0) 374 | Wel wir, mae'n rhaid fod gynnoch chi rywbeth pwysig iawn i ddeud. |
| (2, 0) 375 | Does na ddim ffortiwn, debig gen i, wedi dwad i'r un o'n teulu ni? |
| (Tomos) {Yn eistedd ar ymyl cadair.} | |
| (Tomos) Ond rydw i'n dwad yma i gynnig ffortiwn arall i ti─ffortiwn nad oes ond ychydig iawn yn medru i hel hi weldi, ond roedd Iesu Grist yn i plith nhw, a dy dad titha... | |
| (2, 0) 379 | Dydw i ddim yn deall damhegion, f'ewyrth, rwan. |
| (2, 0) 380 | Mae pawb yn y senedd, wyddoch chi, yn siarad mor blaen. |
| (2, 0) 381 | Seiat Bethlehem acw sy wedi'ch gyrru chi yma i chwilio i gyflwr y nghrefydd i? |
| (Tomos) {Yn hamddenol.} | |
| (Tomos) Ond dyma'r ffortiwn oedd genni i gynnig iti─aberth. | |
| (2, 0) 387 | le, reit siwr─ |
| (2, 0) 388 | Aberth hefo A fawr yntê? |
| (2, 0) 389 | Rydw i wedi sylwi, f'ewyrth, fod mwy o gynnig nag o dderbyn ar y ffortiwn honno. |
| (Tomos) {Yn fwy hamddenol byth.} | |
| (Tomos) Mae arnon ni eisio iti fynd ymlaen hefo bil y cyflog. | |
| (2, 0) 393 | Rydech chi'n rhy hwyr, yn rhy hwyr o dipyn. |
| (2, 0) 394 | Rydw i'n disgwyl y Prif-weinidog yma bob munud i ddwedyd wrtho fo y mod i yn mynd i dynnu'r bil yn ol. |
| (Tomos) {Yn codi'n araf, ac yn pwyntio at Ifan gyda'i umbrela.} | |
| (Tomos) Mi laddwyd dy dad, er iddo fo gael i rybuddio gan freuddwyd rhag mynd i'r chwarel; yr oedd dy dad yn ffit arwr i sefyll gyda'r seintia mwya... | |
| (2, 0) 399 | Tewch, tewch, fedrai mo'ch gwrando chi; rydw i wedi gneud y meddwl i fyny. |
| (Tomos) Do, mi fu farw ym mloda 'i ddyddia─rydw i'n cofio mynd i nol o, a dwad a fo i lawr ar elor o'r chwarel, a thitha'n hogyn bach yn rhythu ar ben y drws ac yn methu sylweddoli beth oedd yn bod. | |
| (2, 0) 403 | Fewyrth, tasech chitha'n deall ac yn sylweddoli'r cwbwl, fasech chi ddim mor greulon wrtha i─wyddoch chi ddim y mod i'n gorfod crafu a chynilo, ac ymwadu oddiwrth bopeth i dreio byw yn Llundain yma yn agos i fy safle─a dyna'r plant i'w haddysgu. |
| (Tomos) Ie, dyna'r plant─dyna ddeudodd dy dad y bora hwnnw pan aeth o i'r Chwarel. | |
| (Tomos) Ond wyddost ti pam yr aeth o i'r Chwarel y bore hwnnw? | |
| (2, 0) 407 | Wel, gwn. |
| (Tomos) Ie, roedden ni yn dau wedi penderfynu peidio mynd. | |
| (Tomos) Roeddet ti'n hogyn bach yn y siambar yn yr hen dy,─yn pesychu yn dy wely─ac mi glywodd dy dad ti. | |
| (2, 0) 410 | F'ewyrth─rydw i'n deud wrthoch chi fod y peth wedi ei wneud─does dim dadwneud arno fo. |
| (2, 0) 412 | Dyna'r gair ola, ac os ydech chi yn mynd i siarad ymhellach rydw i'n mynd allan. |
| (2, 0) 419 | Y prif-weinidog! |
| (Syr Henry) Mae arna i ofn fy mod i wedi torri ar eich cyngor yma─dau funud fydda i─dim ond i glywed ych ateb chi. | |
| (2, 0) 425 | Wel, rydw i wedi cael f'ysgwyd, dipyn. |
| (2, 0) 426 | Roeddwn i'r bore yma wedi penderfynu rhoi'r bil ì fyny, a derbyn ych cynnig, ond heno,─wel, wn i ddim wir. |
| (Syr Henry) Wel, wrth gwrs, does gen i ddim amser i grefu. | |
| (2, 0) 430 | Wel, syr, y mae un atgo bach yn y nghadw i rhag addo ar unwaith, a phe basa 'r hen ŵr yna sy newydd fynd allan wedi aros munud yn hwy i orffen i stori, hwyrach mai yn ych gwrthod chi y buaswn i. |
| (2, 0) 431 | Ond... {yn eistedd yn sydyn yn ei gadair}... rydw i'n derbyn ych cynnig chi. |
| (Syr Henry) Da iawn. | |
| (2, 0) 449 | Syr Henry, rydech chi'n iawn─mae fy mebyd i wedi dyfod yn ol, ond bu bron iddo ddyfod yn rhy hwyr. |
| (2, 0) 450 | Welwch chi'r esgidiau a'r hosanau yma? |
| (2, 0) 451 | Mae rhain wedi eu prynu a gwaed, a fedrai i mo'u gwerthu nhw er mwyn lle yn y Cabinet. |
| (2, 0) 453 | Nos da, Syr Henry─Y mae'r bil i fynd ymlaen, pa bawn i'n rhwygo'ch pleidiau pydron chi bob un, a phob |Cabinet| yn Ewrop yn mynd i golledigaeth. |
| (2, 0) 455 | Dyna "Ddyrchafiad arall i Gymro," yntê? |