| (Betsi) {Yn groesawus.} | |
| (1, 1) 11 | Do, mam; ond alla i ddim godde pethe fel ma nhw bŵer yn rhagor. |
| (Betsi) {Mewn ychydig syndod.} | |
| (Betsi) Dyw hi'n awr ddim ond tri o'r gloch. | |
| (1, 1) 16 | Se popeth gystled â'r amser, mam, mi fydde'n burion. |
| (Betsi) Beth sy o le 'te, fachgen? | |
| (Betsi) Ma dy wep di cyd â milltir. | |
| (1, 1) 19 | Wi ddim yn diall pam ŷn ni'n gallu bod mor ddishtaw ffordd hyn, a manne erill yn |gneud| rhwbeth. |
| (Betsi) Gneud beth, Jac? | |
| (Betsi) Gwed tho i beth sy'n bod. | |
| (1, 1) 23 | Wel, dyma beth sy'n bod, mam. |
| (1, 1) 24 | Ych chi'n y 'ngweld i newydd ddod 'n ol â'r llwyth glo 'ma. |
| (1, 1) 25 | Dyna fe wedi costi bron cymint i fi yn y gâts âg ar ben y lefel. |
| (1, 1) 27 | Wyth gwaith y tales i heddy, a grot bob tro! |
| (1, 1) 28 | 'Dôs dim sens yn y peth. |
| (1, 1) 29 | Doi ag wyth am werth triswllt o lo! |
| (1, 1) 30 | A neb yma'n gweyd dim. |
| (1, 1) 31 | Neb trwy blwyf Llannon yn gneud dim i gâl gwared o'r gâts y felltith 'ma! |
| (1, 1) 32 | Ma pob man arall, mam, yn codi fel un gwr. |
| (1, 1) 33 | Ma shir Gâr i gyd ar ddihun─a Llannon yn cysgu. |
| (1, 1) 34 | Fe fydd raid i rwun gynnu'r tân yma hefyd, ag wrth i fi dalu'r rot ddiwetha yng ngât Llether Mawr, gynne, ôn i'n shwr pwy ôdd i ddechre. |
| (Betsi) Pwy, Jac? | |
| (1, 1) 45 | Os, ma whant tipyn o gino arna i, hefyd, mam. |
| (1, 1) 46 | Ond fydda i fawr dishtawach ar ol i gâl e. |
| (1, 1) 47 | Pwy dŵel all dyn fod? |
| (1, 1) 48 | Rhy dŵel ŷn ni yma. |
| (1, 1) 49 | Pan bo fi'n meddwl am yr Eglwys Wen ag ochre Castell Newydd Emlyn, w i'n timlo'n bod ni'n fwy nag ôs ar ol. |
| (1, 1) 50 | Ble ŷn |ni| yn ochor gwŷr Cynwil, ne wŷr Llansadwrn, ne wŷr Llandybie? |
| (1, 1) 51 | Dŷn ni ddim yn werth yn seiffro. |
| (1, 1) 52 | Ma 'ngwâd i'n berwi at y dynon côd sy yn Llannon a Llanedi 'ma. |
| (1, 1) 53 | Dôs 'ma neb â thipyn o asgwrn cefen 'dag e. |
| (1, 1) 54 | Dynon godde popeth sy'n Llannon, mam. |
| (Betsi) Bit dy fwyd, Jac bach; fe ddaw amser gwell ar y byd, heb i ti golli dy anal. | |
| (Betsi) Bit dy fwyd, Jac bach; fe ddaw amser gwell ar y byd, heb i ti golli dy anal. | |
| (1, 1) 56 | Daw, mam fach, fe ddaw amser gwell, ond ddaw e ddim heb i rwun i brynu fe, a'i brynu fe'n brud, f'alle. |
| (1, 1) 57 | Ddaw e byth, mwy na theyrnas nefodd, wrth ddishgwl, a godde, godde o hyd. |
| (Betsi) Mi weles i amser gwâth o lŵer, Jac, pan ôn i'n dechre 'myd. | |
| (Dafydd) Wi ddim yn gwbod beth ddaw ohonon ni cyn diwedd. | |
| (1, 1) 73 | A dyma'r degwm 'ma, nhad! |
| (1, 1) 74 | Ma Goring wedi brynu fe, ag wedi godi e deirgwaith y peth ôdd e. |
| (Dafydd) Wyt ti'n gweyd y gwir, y machgen i. | |
| (Dafydd) Wyt ti'n gweyd y gwir, y machgen i. | |
| (1, 1) 76 | A dyma'r dreth eglws yn dala fel âg ôdd hi. |
| (1, 1) 77 | Ddaw honno ddim lawr, nhad, tra bo cloch mwn clochty. |
| (Dafydd) Paid ti â gweyd dim, Jac, yn erbyn y dreth eglws. | |
| (Betsi) Eglwyswr yw e o hyd, ti'n gweld, er i fod e'n dod 'da fi i Fethania oddar priodson ni. | |
| (1, 1) 82 | Fe gewn dalu popeth ŷn ni'n gweyd dim yn erbyn u talu nhw, nhad. |
| (1, 1) 83 | Dir yn helpo ni, dyma i chi ddeddf newydd y tlodion 'ma. |
| (1, 1) 84 | 'Dyw hi ddim hanner cystled â'r hen. |
| (1, 1) 85 | Ond ma cefne dynon sy'n folon i'r dreth eglws, ag yn folon i'r degwm 'ma ma Goring yn i hala ar i rasis, yn ddigon llydan. |
| (1, 1) 86 | A dyma i chi'r cwnstablied newydd 'ma sy'n byta'r wlad, a'r dyn 'ma sy'n ben arnyn nhw â'i arian mawr. |
| (1, 1) 87 | A dyma i chi'r haid 'ma o swyddogion y dreth. |
| (1, 1) 88 | Ma nhw'n wâth na locustiaid Joel, 'slwer dydd. |
| (Dafydd) Ma pŵer o wir yn y peth wyt ti'n weyd, Jac, ond fe fydd yn well i ni blygu i'r drefen, wedi'r cyfan, er i ni fynd yn glotach. | |
| (Dafydd) Ma pŵer o wir yn y peth wyt ti'n weyd, Jac, ond fe fydd yn well i ni blygu i'r drefen, wedi'r cyfan, er i ni fynd yn glotach. | |
| (1, 1) 90 | Alla i ddim credu dim o'r short, nhad, esguswch fi'n gweyd tho chi. |
| (1, 1) 91 | Plygwch chi, a fe gewch blygu nes bo'ch pen chi yn y baw, a fe ddaw'r gyfreth â'i cheffyle drwstoch chi wedyn. |
| (Dafydd) Wel, y machgen bach i, w i wedi gweld tipyn yn fwy na ti, cyn dod i'r fan hyn. | |
| (Dafydd) Mynd o wâth i wâth ma'r hen fyd 'ma, a nei di, mwy na finne, fe fymryn gwell, er i ni whalu a whalu, a chodi'n cloch hyd Glyngia. | |
| (1, 1) 97 | W i'n meddwl gneud mwy na chodi 'nghloch, nhad. |
| (1, 1) 98 | Ddŵa i ddim i glôs Tyisha to, a thalu doi ag wyth i'r gâts am werth triswllt o lo, fentra i chi. |
| (Dafydd) Paid â chodlan pethe felna. | |
| (Dafydd) Fe hanner laddwd y Capten Napier. | |
| (1, 1) 118 | Itha gwaith âg e. |
| (Dafydd) A ma un o'r bechgyn─John, wy'n meddwl─wedi sithu, ac yn y jâil yn Bertŵe, yn ddiargol byw. | |
| (Betsi) Ma 'ngwâd i'n twymo peth, Dafydd, wrth glwed pethe fel hyn. | |
| (1, 1) 122 | Ma 'ngwâd i wedi twymo, ys cetyn, mam. |
| (1, 1) 123 | Shwd ma godde'r pethe 'ma'n rhagor? |
| (Dafydd) Cymer di bethe gam bwyll, y machgen i, ne falle bydd hi'n wâth arnot ti yn y pen draw nag ar John Cwm Cile. | |
| (Betsi) Dw i ddim yn gwbod shwd ma gwella pethe, ond w inne'n gweld fod yr hen fyd 'ma dipyn mawr o'i le,─Druan o dilu Cwm Cile! | |
| (1, 1) 139 | Ie'n wir, mam. |
| (1, 1) 140 | Odd gen i olwg ar John. |
| (1, 1) 141 | Bachgen trwyddo yw John Morgan. |
| (1, 1) 142 | A drychwch ar Bontarddyles. |
| (1, 1) 143 | Ma hi fel dinas girog o'r Hen Destament, yn byrth o bob pen, heb sôn am i chenol hi. |
| (1, 1) 144 | Grindwch chi arna i─fe glywwn ni rwbeth am Gât y Bont, ag am Gât yr Hendy, cyn bo hir, er gwitha'r Capten Napier 'na a'i griw. |
| (1, 1) 145 | A falle clywwn ni rwbeth am le sy'n nes na'r Bont, na'r Hendy. |
| (Betsi) Falle gnewn ni'n wir; ond ta beth sydd i fod, da ti, Jac bach, paid |ti| â bod yn y ffrynt, y machgen i, er mwyn dy fam. | |
| (Betsi) {Yn mynd allan.} | |
| (1, 1) 149 | O wel, ma'r ffermwyr 'ma fel côd! |
| (1, 1) 150 | Ond pwy ŵyr? |
| (1, 1) 151 | Ma rhai ohenyn nhw yn dechre dod mas o'u plishg, a ma 'ngobeth i'n gryf mwn tri neu bedwar ohenyn nhw. |
| (1, 1) 152 | Fe gwrddes â Dai'r Cantwr a Shoni Sgubor Fawr heddy, a mi ddŵa nhw i gwrdd nesa'r Allt Fawr. |
| (1, 1) 153 | Yn ni wedi cwrdda 'no droeon─odyn─a gneud dim. |
| (1, 1) 154 | Ond ma'r byd i wella rwbryd, er gwitha nhad, a phan ddaw'r tân o'r diwedd, dros Fynydd Bach Llannon, w i'n meddwl y bydd 'no ffagal gwerth i gweld. |