| (Hlin) PROLOG | |
| 17 | Mae 'r giwed yna wedi bod wrthi eto, Rachel. |
| (Mrs Lloyd) Pwy? | |
| (Mrs Lloyd) Y Morgansiaid? | |
| 20 | Pwy ond y nhw? |
| (Mrs Lloyd) Beth maen nhw wedi'i wneud? | |
| (Mrs Lloyd) Beth maen nhw wedi'i wneud? | |
| 22 | Saethu Rofer. |
| (Mrs Lloyd) Beth? | |
| (Mrs Lloyd) Pwy gafodd afael arno? | |
| 26 | Ifan gadd afael arno—yn tynnu ei anadl ola yn y Waun Fawr. |
| 27 | Doedd ganddyn nhw ddim digon o ddynoliaeth i'w orffen yn iawn—fe'i gadawsant i drigo bob yn dipyn. |
| 28 | Druan o Rofer! |
| (Mrs Lloyd) Ond beth wnaeth e iddyn nhw ei saethu? | |
| (Mrs Lloyd) Ond beth wnaeth e iddyn nhw ei saethu? | |
| 30 | Roedd Ifan yn meddwl ei fod wedi dilyn cwningen i mewn i gaeau Rhydyfran ac i un ohonynt ei saethu yno. |
| 31 | Fe glywodd ergyd yn gynnar yn y prynhawn, medde fe. |
| (Mrs Lloyd) Ond tadcu, wyddoch chi ddim yn iawn ai bechgyn Rhydyfran a'i saethodd ai peidio. | |
| (Mrs Lloyd) Ond tadcu, wyddoch chi ddim yn iawn ai bechgyn Rhydyfran a'i saethodd ai peidio. | |
| 33 | Gwybod! |
| 34 | Gwn yn iawn, cystal a phetawn i wedi'i gweld nhw wrth yr anfadwaith. |
| (Mrs Lloyd) Pa ddrwg oedd Rofer wedi'i wneud? | |
| (Mrs Lloyd) Pa ddrwg oedd Rofer wedi'i wneud? | |
| 36 | Wnaeth e ddim drwg i neb—ei unig fai oedd mai ein ci ni ydoedd. |
| (Mrs Lloyd) O'r annwyl, roeddwn i'n dechrau meddwl bod pawb wedi anghofio'r hen gynnen erbyn hyn. | |
| (Mrs Lloyd) Roedd pethau wedi bod mor dawel y chwe mis diwetha. | |
| 39 | Fydd yma ddim anghofio fyth, Rachel, ac fe ddylit ti o bawb wybod hynny. |
| (Mrs Lloyd) Dydw i ddim wedi anghofio, ac nid yw'n debyg y gwna i. | |
| 43 | Tra bo un o'r Morgansiaid yn ffermio dros y clawdd ffin i'r fferm hon, mi wna fy ngorau i wneud iddyn nhw fel y maen nhw wedi gwneud i mi a'm teulu. |
| 44 | Ac nid yw Rofer druan, ond un marc arall i'w roi yn y cownt gyferbyn â'u henwau. |
| (Mrs Lloyd) Meddyliwch am y plant—dyna'r etifeddiaeth y byddwch yn ei throsglwyddo iddynt. | |
| (Mrs Lloyd) Meddyliwch am y plant—dyna'r etifeddiaeth y byddwch yn ei throsglwyddo iddynt. | |
| 46 | Mae'n gymaint i'r plant ag yw e i ti a minnau. |
| (Mrs Lloyd) Ond dydy e'n ddim i'r plant eto—pam na allant dyfu i fyny heb gysgod yr hen gweryl a'r hen elyniaeth drostynt. | |
| (Mrs Lloyd) Ond dydy e'n ddim i'r plant eto—pam na allant dyfu i fyny heb gysgod yr hen gweryl a'r hen elyniaeth drostynt. | |
| 48 | Ni all neb o'r teulu hwn edrych ar wŷr Rhydyfran ond fel gelynion, Rachel. |
| 49 | Beth wyt ti'n feddwl a fydd Dafydd yn ei ddweud pan ddaw e adre o'r ysgol yn y man a dim Rofer yn ei gwrdd ym mhen draw'r cae? |
| (Mrs Lloyd) {Yn gyflym a chyda thaerineb.} | |
| (Mrs Lloyd) Dydych chi ddim i ddweud wrtho beth sydd wedi digwydd i Rofer. | |
| 52 | Fe fynn gael gwybod. |
| 53 | Ac y mae ganddo hawl i gael gwybod. |
| 54 | Ei gi ef oedd Rofer. |
| (Mrs Lloyd) Ie, ond peidiwch â dweud wrtho pwy a'i saethodd. | |
| (Mrs Lloyd) Fy mhlant i ydyn nhw ac y mae gen i hawl i'w magu nhw fel yr ydw i am. | |
| 60 | Wyt ti'n anghofio beth a ddigwyddodd i'w tad? |
| (Mrs Lloyd) Nac ydw i ddim yn anghofio. | |
| (Mrs Lloyd) Maent mor hapus ac yr ydw i am iddynt gadw'r hapusrwydd yna cyhyd ag sy'n bosibl. | |
| 65 | Dydw i ddim yn gweld bai arnat ti, Rachel. |
| 66 | Ond, weld di, dwyt ti ddim wedi dod yn un o'r teulu yma eto ac ni ddoi di fyth, greda i. |
| 67 | Ni fuost ti erioed yn teimlo tuag at wŷr Rhydyfran fel yr ydw i ac fel yr oedd Dafydd dy ŵr yn teimlo. |
| 68 | A phan ddaethant ar ei draws y noson honno... |
| (Mrs Lloyd) {ar ei draws} | |
| (Mrs Lloyd) A does gennych chi run hawl i ddweud wrth y plant mai'r Morgansiaid oedd yn gyfrifol am farwolaeth eu tad. | |
| 73 | Rydw i mor sicr mai un o'r Morgansiaid a ollyngodd ergyd ar ôl yr ebol yr oedd Dafydd yn ei farchogaeth... |
| (Mrs Lloyd) Efallai mai rhedeg i ffwrdd a wnaeth yr ebol. | |
| (Mrs Lloyd) Efallai mai rhedeg i ffwrdd a wnaeth yr ebol. | |
| 75 | Rydw i wedi dweud wrthyt ganwaith, fe saethwyd ergyd ar ôl yr ebol i godi ofn arno ac fe daflodd Dafydd ar ei ben. |
| 76 | Dyna beth a ddigwyddodd ac yr wyf mor sicr o hynny ag yr ydw i fod yr haul yn mynd i godi fory. |
| 77 | A phan fydda i a thithau wedi mynd, fe fydd Dafydd ac Olwen yn cofio'r hyn a wnaethpwyd i'w tad, a'u plant hwy yn cofio hefyd, a thra bo Morgansiaid yn Rhydyfran, fe fydd rhywun yn gallu pwyntio bys atynt a'u hatgoffa o'r hyn a wnaethant y noson honno. |
| (Mrs Lloyd) Beth gwell fyddwch chi a hwythau a phawb arall o hynny? | |
| (Mrs Lloyd) Dau sydd mor hapus a llon bob amser. | |
| 83 | Rhaid i ti gofio y gofala gwŷr Rhydyfran na chânt fod yn eu hanwybodaeth yn hir. |
| 84 | Na, tra bo'r ddau deulu yn ffermio y naill ochr i'r clawdd ffin, y mae mor amhosibl i anghofio'r hyn a fu ac yw hi i'r ci a'r hwch fwyta o'r un cafn. |
| (Mrs Lloyd) {Yn daer ac eto yn sylweddoli mor anobeithiol oedd ei chais.} | |
| (Mrs Lloyd) Tadcu, dewch i ffwrdd, dewch i ffwrdd tra bo'r plant yn ifainc, cyn iddynt sylweddoli'r hyn a ddigwyddodd yn y gorffennol. | |
| 87 | Symud o Gwmhelyg? |
| (Mrs Lloyd) Ie, pam lai? | |
| (Mrs Lloyd) Dechrau bywyd newydd, a hyd yn oed os na allwn ni anghofio yr hyn a fu, ni fydd eisiau i'r plant fyth ddod i wybod. | |
| 91 | Dwyt ti ddim ddim yn un o'r tylwyth, Rachel, neu ni fuasit yn meddwl am y fath ynfydrwydd. |
| 92 | Ymadael â'r lle yma?—fferm fy nhad a 'nhadcu yn unig oherwydd pobl Rhydyfran? |
| 93 | A wyt ti'n meddwl y gallwn i ddioddef gorfoledd y gethern yna petawn i'n sôn am symud? |
| 94 | A wyt ti am i Dafydd allu dannod i mi pan fydd e'n ugain oed fy mod i'n credu na fyddai'n ddigon o ddyn i wrthsefyll gelyniaeth y Morgansiaid? |
| (Mrs Lloyd) Be waeth am hynny? | |
| (Mrs Lloyd) Rydw i am fagu fy mhlant yn rhywle heb gysgod y cwmwl hwnnw yno. | |
| 98 | Mae gwaed fy mab yng ngwythiennau Dafydd ac ni fuaswn i ddim yn gwneud fy nyletswydd tuag ato petawn i ddim yn dweud wrtho am yr hyn a ddigwyddodd i'w dad. |
| (Mrs Lloyd) Ond ni ddaw hynny â'i dad yn ôl. | |
| (Mrs Lloyd) Roedd colli ei dad yn fwy o golled i mi nag i neb, ond... | |
| 102 | Rachel fach, ddoi di fyth i deimlo tuag at y tylwyth yna fel yr ydym ni fel teulu yn teimlo ac fel y bydd Dafydd ac Olwen yn teimlo ar ôl cael gwybod y cwbl. |
| 103 | A wyt ti'n meddwl y bydd Dafydd yn fodlon colli Rofer? |
| (Mrs Lloyd) Tadcu, rwy'n erfyn arnoch chi, gwnewch addo peidio â dweud y gwir wrtho heno. | |
| (Mrs Lloyd) Tadcu, rwy'n erfyn arnoch chi, gwnewch addo peidio â dweud y gwir wrtho heno. | |
| 105 | Mae'n rhaid iddo gael gwybod rywbryd, Rachel. |
| (Mrs Lloyd) Rwy'n gofyn i chi er mwyn y plant ac er eich mwyn chithau. | |
| (Dafydd) A fuodd e'n gwneud drwg? | |
| 126 | Naddo, machgen i. |
| 127 | Wnaeth Rofer ddim drwg erioed. |
| (Dafydd) Pam mae e wedi marw, ynte? | |
| (Dafydd) Pam mae e wedi marw, ynte? | |
| 129 | Fe ddweda i wrthyt ti maes o law. |
| (Dafydd) Ond rydw i am gael gwybod nawr. | |
| (Dafydd) Dyna pam na ddwedwch chi. | |
| 140 | Fi! |
| 141 | Nage, machgen i, fuaswn i ddim yn debyg o wneud hynny. |
| (Dafydd) Pam na ddwedwch chi ynte? | |
| (Dafydd) Pam na ddwedwch chi ynte? | |
| 143 | Cael ei saethu wnaeth e, Dafydd; Ifan a'i cafodd yn gorwedd yn... |
| (Mrs Lloyd) Dafydd, cerdd allan am funud at Ifan. | |
| (Dafydd) Pwy saethodd e, tadcu? | |
| 149 | Fe fynn gael gwybod ac y mae ganddo hawl i gael gwybod. |
| 150 | Ei gi ef oedd Rofer. |
| (Mrs Lloyd) Nac oes ganddo, ddim hawl. | |
| (Dafydd) Dwedwch, tadcu! | |
| 157 | Mae'n rhaid iddo gael gwybod, Rachel. |
| (Mrs Lloyd) Arnoch chi mae'r cyfrifoldeb, cofiwch. | |
| (Mrs Lloyd) Chi yn unig. | |
| 160 | Mae'r cyfrifoldeb am farwolaeth ei dad arnom ni i gyd. |
| (Dafydd) {Yn siglo ei fraich.} | |
| 165 | Shincyn Rhydyfran a'i saethodd e, Dafydd. |
| (Dafydd) Ond pa ddrwg oedd Rofer wedi'i wneud? | |
| (Dafydd) Ond pa ddrwg oedd Rofer wedi'i wneud? | |
| 167 | Wnaeth e ddim drwg o gwbl. |
| (Dafydd) Pam ynte? | |
| (Dafydd) Pam ynte? | |
| 170 | Fe ddoi di i wybod y rheswm wedi i ti dyfu i fyny, Dafydd. |
| (Dafydd) Ond doedden ni ddim wedi gwneud un drwg i'w ci nhw. | |
| 191 | Dere allan gen i, Dafydd. |