| GOLYGFA 2 Tu allan i borth yr eglwys. Trewir cord ar yr organ ac y mae'r golau yn diffodd ar Huw. Mae'r organ yn mynd yn ei blaen i ganu. Y mae'r gerddoriaeth yn mynd i lawr yn araf. Cyfyd y golau yn llawn a gwelir porth eglwys, wal syml a bwrdd hysbysu du. Mae cynulleidfa fechan wedi ymgasglu o flaen y porth ac yn siarad... |
|
| Gwraig 1 |
Un ateb sy' na. Mae'n rhaid iddo fo fynd. |
| Gwraig 2 |
Mynd? |
| Gwraig 3 |
Ia. Mynd. |
| Gwraig 1 |
Ac mae hi'n hwyr glas i'r esgob gael gw'bod. Mae o'n lladd y lle 'ma. Gwarthus, Bron â throi nghôt. Ydw wir. |
| Gwraig 2 |
Gweld dim bai arnoch chi. Wn i ddim pam 'dw i'n bustachu i ddwad yma bob bore Sul. Na wn i, wir. Cymun bob bore Sul ers blwyddyn. |
| Gwraig 3 |
O'r hen lyfr newydd 'na. |
| Gwraig 2 |
Dynes llyfr gweddi 'dwi on'd e? |
| Gwraig 1 |
Wedi'n magu arno fo; on'd ydan? |
| Gwraig 3 |
(Wrth gŵr sy'n sefyll ar ei ben ei hun yn tanio pibell.) Be' ddeudwch chi, Mr Rowlands? |
| Gŵr |
Mae hi'n chwith meddwl. Ydi. Yn chwith meddwl. |
| Gwraig 3 |
Mor ddifyr fydda' hi. Mor ddifyr. |
| Gŵr |
(Fel pe'n gweld y ffermydd o flaen ei lygaid.) 'R Hendra, Foty. Hendy Mawr. Creigle Ucha'. Hogia i gyd. Cofio? |
| Gwraig 3 |
Yr hen gôr ers talwm? Ydw'n iawn. Fel ddoe. |
| Gŵr |
Y gangell yn orlawn. |
| Gwraig 2 |
Côr o ddeg ar hugain. Pedwar llais. |
| Gwraig 3 |
A tada wrth yr organ. |
| Gŵr |
A'r hen ganon yn ei morio hi. |
| Gwraig 2 |
Tenor da oedd o. |
| Gwraig 3 |
Chwith ar ei ôl o. |
| Gŵr |
Dynion da oedd rheini. Dynion da. |
| Saib. |
|
| Gwraig 3 |
Difyr fydda hi, on'd e? |
| Gwraig 2 |
'Nenwedig tua'r 'Dolig. |
| Gwraig 3 |
Tada druan a'i garola'. |
| Gwraig 2 |
Yr hen garola' rheini. |
| Gŵr |
Cofio'r hen Ddafydd Owen yn dyrnu'r sêt efo'i ddwrn i gadw amser. (Yn efelychu.) "Odlau tyner engyl/O'r ffurfafen glir." Be' ddoth o'i ferch o, 'dwch? |
| Gwraig 2 |
Mi briododd efo'r boi RAF hwnnw. |
| Gŵr |
Duw. Do? |
| Gwraig 2 |
Byw yn Gloucester. Mi gwelis i hi llynedd. Yn y primin oedd hi, 'dwch? Ia. Yn y primin. Hi a'r ferch. Honno'n ddipyn o oed bellach hefyd. O. Mi 'roedd hi'n rhyfedd, chi? |
| Gwraig 1 |
Rhyfedd? |
| Gwraig 2 |
Siarad Saesneg efo Jini. Jini o bawb. |
| Gwraig 3 |
Mae hi wedi magu'r plant yn Saeson, felly? |
| Gwraig 2 |
Be arall 'na hi? Mae'i gwreiddia hi yn Lloegr erbyn hyn, on'd ydi? |
| Gŵr |
Chwith meddwl. Chwith meddwl. |
| Gwraig 3 |
Ydi. Mae hi. Dyddia' difyr. Difyr. |
| Gŵr |
Ddon nhw byth yn ôl. |
| Gwraig 1 |
Ddim tra mae hwn yma. Digrì Cambridge neu beidio. |
| Gŵr |
Mewn coleg mae'i le o. |
| Gwraig 2 |
Pobol y wlad ydan ni. |
| Gŵr |
Pobol y pridd... (Saib.) Be' sy'n digwydd inni 'dwch? |
| Gwraig 3 |
Wn i ddim be sy'n digwydd inni wir. Na wn i. |
| Saib. |
|
| Gwraig 1 |
Ydach chi'n mynd heibio'r siop Mr Rowlands? Eisio nôl papur i'r gŵr. |
| Gŵr |
Mwy na thebyg. |
| Gwraig 1 |
Ga'i ddwad efo chi? |
| Gŵr |
Ydy'ch traed chi'n lân? |
| Gwraig 1 |
Be' 'dach chi'n feddwl? |
| Gŵr |
(Yn pwyntio.) Lecio fo? |
| Gwraig 1 |
Chi pia fo. Wel. |
| Mae'r merched eraill yn edrych. |
|
| Gwraig 2 |
Newydd sbon? |
| Gŵr |
Newydd sbon ddydd Iau. Mi 'neith imi tra bydda' i. |
| Gwraig 3 |
Hen bryd i'r gŵr 'cw brynu'n newydd hefyd. |
| Gŵr |
Mi es i Lerpwl efo fo ddoe i edrach am y ferch a'r gŵr. Mynd fel ruban. Car gora' ges i 'rioed. |
| Gwraig 2 |
Sut mae'r babi? |
| Gŵr |
Siort ora'. Wel. Be' am ei throi hi? Dwad? |
| Gwraig 1 |
(Yn bryfoclyd.) Ydw i'n mentro 'dwch? |
| Gwraig 2 |
Watjiwch o. Mae car newydd yn gwneud petha' rhyfedd i hen ddynion. |
| Gwraig 3 |
W! Gladys! |
| Mae Gŵr a Gwraig 1 yn cychwyn. |
|
| Gwraig 2 |
Mr Rowlands! |
| Gŵr |
Mm? |
| Gwraig 2 |
Be' mae nhw am ei galw hi? |
| Gŵr |
Pwy? |
| Gwraig 2 |
Yr hogan bach? |
| Gŵr |
O. Mandy. |
| Gwraig 2 |
Neis. |
| Exit Gŵr a Gwraig 1. |
|
| Gwraig 2 |
Mandy. |
| Gwraig 3 |
Yr un enw a hogan bach 'y mrawd. Wyddoch chi... |
| Mae Gwraig 4 yn mynd heibio. |
|
| Gwraig 4 |
Sut 'dach chi? |
| Gwraig 2 |
Bora braf. |
| Gwraig 4 |
Digon o ryfeddod. |
| Saib. |
|
| Gwraig 2 |
Sut mae'r gŵr? |
| Gwraig 4 |
Siort ora'. Diolch. |
| Gwraig 2 |
A'r plant? |
| Gwraig 4 |
Y ddau yn eu gwelyau. Clwy penna', |
| Gwraig 3 |
O, tewch. Sglyfaeth o beth. Hen beth yn eich cael chi i lawr. Mae gofyn swatio, 'chi? |
| Gwraig 2 |
Aros i mewn. |
| Gwraig 4 |
Be? |
| Gwraig 2 |
Angen cadw golwg arnyn nhw. |
| Gwraig 4 |
Oes. (Mae'n mynd.) |
| Gwraig 2 |
Gwynab gin rhei, on'd oes? |
| Gwraig 3 |
Gwynab? |
| Gwraig 2 |
Hon'na, |
| Gwraig 3 |
Be? |
| Gwraig 2 |
Mi fasa chi'n synnu. |
| Gwraig 3 |
Dydi hi ddim yn...? |
| Mae Gwraig 2 yn gwneud ystum efo'i phen i ddangos ei bod yn deall. |
|
| Gwraig 3 |
A'i gŵr hi'n ddyn mor neis. |
| Gwraig 2 |
Rhy neis. |
| Gwraig 3 |
Nid yfo oedd Santa Clos llynedd? |
| Gwraig 2 |
Un da oedd o hefyd. |
| Gwraig 3 |
Yr hen gnawes w'nebog. |
| Gwraig 2 |
Mae Meri'n iawn. |
| Gwraig 3 |
Y? |
| Gwraig 2 |
Ar hwn mae'r bai. Hwn swcrodd hi yma. Adeg diolchgarwch. Cofio? Eisio rhywun i drimio'r allor. Fedrwn i ddim dwad. Elis 'cw'n cwyno efo'i frest. Dim rhaid iddo fo ofyn i honna chwaith. Ond dyna fo. Os y teip yna mae o'n lecio... |
| Gwraig 3 |
(Ar ei thraws.) Efo pwy mae hi'n... |
| Gwraig 2 |
Mi synnach. |
| Gwraig 3 |
Pwy? |
| Mae sŵn siarad i glywed o'r fynwent. Geiriau megis "Na, na". |
|
| Gwraig 2 |
Dowch o'ma. Mi ddeuda'i wrthoch chi. Clywed wnes i. Gin Harri Morris. 'Roedd o yng Nghaer. Efo'i waith. Ac yn cael cinio yn yr hotel 'ma a phwy gerddodd i mewn ond hon'na â... |
| Mae'r ddwy yn mynd oddi ar y llwyfan yn mân siarad ac yn dweud pethau megis "Tewch, wir i chi, naci, wel, etc.". Yn syth, daw Huw a'r warden drwy'r porth, mae Huw yn ei gasog, mae'r ddau yn ffraeo. |
|
| Huw |
Na. Fedra i ddim. |
| Warden |
Pam? |
| Huw |
Am mai dyna ydi dymuniad y Corff Llywodraethol. |
| Warden |
Be' am ddymuniad y bobl? |
| Huw |
Mae 'na bobol ar y Corff Llywodraethol. |
| Warden |
Dydw i ddim. |
| Huw |
Nid fy mai i ydi hynny. Dydw i ddim arno fo fy hun. |
| Warden |
Nid fy mai i ydi hynny. Ylwch. Yn y festri 'na mae 'na dri dwsin o Lyfra Gweddi. Dydyn nhw ddim gwaeth. |
| Huw |
Ond nid... |
| Warden |
Mi es i. Nid 'mod i'n edliw cofiwch. Mi es i, yn un swydd i Gaerdydd i nhôl nhw. Yr holl ffordd. Ei prynu nhw efo f'arian fy hun. Nid 'mod i'n edliw cofiwch. Mi wna'i rywbeth i'r hen eglwys 'ma. 'Dach chi'n gwybod hynny. Rhywbeth. Ond mae pobol y plwy' 'ma'n... |
| Huw |
(Wedi gwylltio.) Ydach chi'n disgwyl i mi fynd yn groes i ddymuniad yr esgob? Ydach chi? |
| Warden |
Lle ma'ch asgwrn cefn chi? |
| Huw |
Dyna un peth na ch'es i mo ngeni efo fo. Rŵan os wnewch chi... |
| Warden |
Magu asgwrn cefn ydach chi. Byw yn yr hen fyd 'ma roith hwnnw ichi. |
| Huw |
Felly. |
| Warden |
Mae'i Gymraeg o'n warthus. |
| Huw |
O. |
| Warden |
Yn merwino clustia' eglwyswr o'r iawn ryw. |
| Huw |
Tybed. |
| Warden |
Mae'n rhaid moderneiddio popeth heddiw. Sgubo'r hen betha' fel tasa nhw'n faw. |
| Huw |
Mae'n rhaid inni symud efo'r oes. |
| Warden |
Symud i le? |
| Huw |
Mae hynny i fyny i ni. Faint o'r... |
| Warden |
Yn onest rŵan. Ydach chi'n hapus efo Cymraeg y gwasanaeth newydd 'ma? |
| Huw |
A bod yn onest? Nac ydw. Mae'n well gen i Gymraeg y Llyfr Gweddi. |
| Warden |
Ewch yn ôl at yr hen Lyfr Gweddi 'ta? |
| Huw |
Ond dydi'r gwasanaeth newydd 'ma ddim yn ddrwg i gyd, cofiwch. Ac nid son am yr iaith 'rydw i. |
| Warden |
Mae'n rhaid i iaith crefydd... |
| Huw |
Mae iddo fo'i ragoriaethau. |
| Warden |
Pa ragoriaethau? |
| Huw |
Rhagoriaethau diwinyddol. Pan oedd Cranmer yn... |
| Warden |
Pwy? |
| Huw |
Cranmer. Yfo oedd yn gyfrifol am... |
| Warden |
Ylwch. Dyn cyffredin ydw i. Peidiwch â dechra' lluchio llwch i fy ll'gada i, |
| Huw |
(O'r neilltu.) Roeddwn i'n meddwl fod y werin Gymraeg yn diwinyddion o'r groth? |
| Warden |
Be? |
| Huw |
Dim byd. Dim byd. |
| Saib. |
|
| Warden |
Be' amdani. |
| Huw |
Be' amdani, be? |
| Warden |
Be' am wasanaeth y Llyfr Gweddi. Sul nesa'? |
| Huw |
Mi feddylia'i dros y peth. |
| Saib. |
|
| Warden |
Be aeth o'i le bore 'ma? |
| Huw |
Be' ydach chi'n feddwl? |
| Warden |
Mwydro tipyn, on'd oeddach? Tua'r diwedd. Be' sy? |
| Huw |
Rhyw ben'sgafnder ddoth drosta i. Dyna'r cwbl,. |
| Warden |
Gormod â'ch trwyn yn yr hen lyfra 'na ydach chi. |
| Huw |
(Yn goeglyd.) Mae'n rhaid cael pregeth yn barod ichi, bydd? |
| Warden |
Rhywbeth syml mae'n nhw eisio yma. |
| Huw |
Ond 'dydi popeth ddim yn syml, yn nac ydi? |
| Warden |
Yn yr ochra' yma; ydyn. 'Dydi syniada Awstin Sant am amser yn golygu dim i ni. Dim. |
| Huw |
(O'r neilltu.) "Duw gadwo y werin." |
| Warden |
Mae 'na fawredd mewn symlrwydd cofiwch. |
| Huw |
(Yn edrych arno.) Mi gofia i hynny. Mae'n well imi... |
| Warden |
O. Un peth arall. Dowch yma. 'Drychwch. Mae'r fynwent 'ma'n friw i lygaid rhywun. Welis i rioed y fath sgrwff. Ddaru chi dd'eud wrth y Wil Huws 'na am ddwad yma efo'i bladur? Ddaru chi? |
| Huw |
Mi a'i weld o 'fory. Beth bynnag... |
| Warden |
Ewch heno nesa'. |
| Huw |
A'i wraig o'n cwyno? |
| Warden |
Pa wahaniaeth wneith hynny? |
| Huw |
Mae ganddo fo ddigon ar ei blat. Mwy na digon. |
| Warden |
Y felan eto m'wn, Duw annw'l Dad. |
| Huw |
Mae hi'n ddynes wael. |
| Warden |
Cwyno fuo hanes honno 'rioed. |
| Huw |
Mae hi'n dioddef oddi wrth ei nerfau. |
| Warden |
Nerfa'. Twt lol. Hen bryd iddi dynnu'i hun at 'i gilydd. Wn i ddim be ydi nerfa'. |
| Huw |
Gwyn eich byd chi. |
| Warden |
A wyddoch chi pam? |
| Huw |
Mae gen i syniad. |
| Warden |
Am fod gen i Ffydd. Ffydd yn yr Hollalluog. |
| Huw |
Ffydd, ia? Hy. |
| Warden |
Ac 'neith eich holl bregethu modern chi ddim siglo mymryn arni hi. |
| Huw |
Dim hyn'na oedd fy mwriad i. |
| Warden |
Naci? |
| Huw |
Naci. |
| Saib. |
|
| Warden |
(Yn mynd at y wal ac edrych trosti.) Dyna be' cadwodd hi i fynd. Ffydd, |
| Huw |
Pwy? |
| Warden |
Y musus. |
| Huw |
Ia. |
| Warden |
Ffydd syml. At y diwedd. Roedd o'n gysur iddi. |
| Huw |
Mae ffydd yn fwy na chysur. |
| Warden |
Meidrol ydan ni cofiwch, Dysgwch dderbyn hynny. Bodlonwch. |
| Huw |
Be ydach chi'n feddwl? |
| Warden |
Lladdwch o. Rwan. Ne' mi lladith o chi. |
| Huw |
Lladd be? |
| Warden |
Wyddoch chi ddim? |
| Huw |
Na wn i. |
| Warden |
Petha' mawr o'ch blaen chi felly, on'd oes? |
| Huw |
Petha' mawr? |
| Warden |
Am ddwad nos Ferchar? |
| Huw |
Mm? |
| Warden |
Nos Ferchar. I'r Steddfod? |
| Huw |
(Braidd yn sbeitlyd.) Go brin. |
| Warden |
Glyw'is i eich bod chi'n englynwr o fri. |
| Huw |
Lle clywsoch chi'r fath lol? |
| Warden |
'Roeddwn i'n meddwl mai tynnu 'nghoes i 'roeddan nhw. |
| Huw |
I ddweud y lleia'. |
| Saib. |
|
| Warden |
Mae 'na le i betha' felly cofiwch. Rhan o fywyd, on'd ydi? Hwyl, syml, pobol... gyffredin. |
| Huw |
Hy. |
| Mae'r Warden yn cychwyn. |
|
| Warden |
Ugain punt. |
| Huw |
Be? |
| Warden |
Peidiwch a chynnig mwy nag ugain punt i Wil Huws. Llawn ddigon i ddyn am waith tridia'. A chofiwch Sul nesa'. |
| Huw |
Sul nesa', |
| Warden |
Cymun o'r Llyfr Gweddi. (Exit.) |
| Huw |
Hy. |
| Mae Huw ar fin mynd pan ymddengys Gwraig 5. |
|
| Gwraig 5 |
Mr Wilias. |
| Huw |
O'r nefoedd. Be' nesa? |
| Gwraig 5 |
Ga' i air bach efo chi? |
| Huw |
Dwi ar frys. |
| Gwraig 5 |
Gair bach? |
| Huw |
(Yn edrych ar ei wats.) Be' sy? |
| Gwraig 5 |
(Yn edrych i'r ochr.) Hen gena brwnt. |
| Huw |
Be? |
| Gwraig 5 |
Hwn'na. Hen gena brwnt. |
| Huw |
Be' fedra i... |
| Gwraig 5 |
Mi yrrodd ei wraig druan yn lloerig, 'chi? Ei chofio hi? |
| Huw |
Cyn fy amser i. |
| Gwraig 5 |
Dynas neis. |
| Huw |
Felly. |
| Gwraig 5 |
Dynas neis iawn i dd'eud y gwir. |
| Huw |
Oedd hi? (Mae Huw yn gwbl ddiamynedd.) |
| Gwraig 5 |
Oedd, mi 'roedd hi. Teulu da. Capelwraig, cofiwch. (Mynd ato.) Gorfod priodi. |
| Huw |
Dim byd newydd. |
| Gwraig 5 |
Priodi'n capal hefyd. Ddaru o ddim madda' iddi 'chi? Doedd o ddim yn ei lecio hi, medda nhw. Eglwyswrs mawr, ei deulu o. Rioed. Mmm. Ddaru o ddim madda' iddi. Mae rhei yn d'eud i fod o tua'r diwedd. |
| Huw |
Be? |
| Gwraig 5 |
Madda' iddi. Petha' rhyfedd 'dan ni, Mr Williams? Chwit chwat felly; on'd ydan? Dim byd yn sicr, nac oes? Ond dyna fo, bywyd ydi bywyd. Fel'na mae hi, fydda i'n deud. Neis, tydi? |
| Huw |
Ydi. |
| Gwraig 5 |
Neisiach na Sul dwytha 'dwi'n meddwl. |
| Huw |
Wn i ddim. Ylwch mae'n... |
| Gwraig 5 |
Gaddo glaw. Dyna ddeudodd y dyn. Neis bora'ma. Glaw at y pnawn. Biti. A hitha' mor neis. Meddwl siwr y b'asa hi'n dal. Mm. Tan diwadd y mis beth bynnag. 'R hogan 'cw'n priodi 'chi. |
| Huw |
Sheila? |
| Gwraig 5 |
Susan. |
| Huw |
Ydi hi? |
| Gwraig 5 |
Hogyn o dre. |
| Huw |
O. |
| Gwraig 5 |
'Dad o ar y lein. |
| Huw |
Be' well? |
| Gwraig 5 |
Holyhead i Euston. |
| Huw |
Difyr dros ben. |
| Gwraig 5 |
Teulu neis. |
| Huw |
Pwy? |
| Gwraig 5 |
Pobol neis. 'R hogan 'cw'n lwcus. |
| Huw |
Da iawn. |
| Gwraig 5 |
Mansel ydi enw fo. Enw neis 'te? |
| Huw |
Hyfryd. |
| Gwraig 5 |
'Dydi o ddim yn gweithio rŵan felly. Nid ei fod o'n ddiog, cofiwch. Mi fuo fo'n gweithio 'chi? |
| Huw |
Do? |
| Gwraig 5 |
Yn Rio Tinto 'te? Ond methu dal y gwres. A'r hen sglyfaeth llwch 'na. Uffernol, on'd ydi? W! Sori. |
| Huw |
(Yn flin.) Pa bryd mae'r briodas? |
| Gwraig 5 |
Gyntad sy bosib. Mae 'na... |
| Huw |
Waith bedyddio imi mae'n siwr? O'r nefoedd. |
| Gwraig 5 |
Fel 'na mae hi. Rhaid cym'yd y melys efo'r chwerw, chi? |
| Huw |
(Yn ddiarwybod.) Mmm? |
| Gwraig 5 |
Ches i ddim priodas neis. Ond mi 'rydw i eisio iddi hi gael un. Hogan bach ffeind, chi? |
| Huw |
Ydi hi? |
| Gwraig 5 |
'Dwi wedi trefnu risepsiyn. Dau o'r gloch. March 17 yn y Bull. O! lle neis, cofiwch. |
| Huw |
Grawys. |
| Gwraig 5 |
Y? |
| Huw |
Yng nghanol y Grawys? |
| Gwraig 5 |
Be? |
| Huw |
Dydi hi ddim yn arferiad priodi yn nhymor y Grawys. |
| Gwraig 5 |
Mi geith hi, ceith? |
| Huw |
Dydi hi ddim... |
| Gwraig 5 |
Chi mae hi eisio 'chi? |
| Huw |
Does wnelo hynny... |
| Gwraig 5 |
Mae hi'n lecio'r ffordd 'dach chi'n mynd trwy'r gwasanaeth a'r ffordd 'dach chi'n rhoi cymun i'r ddau wrth 'r allor. Mae o'n neis hefyd, yn tydi? |
| Huw |
(Yn gwylltio.) Phrioda'i neb yn y Grawys. Neis neu beidio. Reit? |
| Gwraig 5 |
Ond pam? |
| Huw |
Rheol ydi rheol. |
| Gwraig 5 |
Mi fydda'r hen ganon yn g'neud. |
| Huw |
'Doedd ganddo fo mo'r hawl. |
| Gwraig 5 |
Lle ma'ch teimlad chi? Hogan bach ffeind. |
| Huw |
Mi brioda i hi ar ôl y Pasg. |
| Gwraig 5 |
Mi geith briodi yn Jeriwsalem. |
| Huw |
Rhyngoch chi â'ch pethau. |
| Gwraig 5 |
Eglwyswrs fuo teulu ni 'rioed. |
| Huw |
(Yn goeglyd.) Mi ddylech fod yn gwybod y rheolau felly. |
| Gwraig 5 |
Be? |
| Huw |
Dydach chi ddim yn dallt. Yn dallt dim. Pe bydda' hi'n aelod o'r brenhinol deulu wnawn ni ddim ei phriodi hi. |
| Saib. |
|
| Gwraig 5 |
Cythral oer di-deimlad. |
| Huw |
Mmm? |
| Gwraig 5 |
Pwy 'dach chi'n feddwl ydach chi? Dyn 'dach chi'n y diwadd. |
| Saib. |
|
| Huw |
Ewch! Ewch o ngolwg i. Ewch. Ewch. Ewch! |
| Mae Gwraig 5 wedi dychryn ac y mae'n mynd. Mae'r golau yn newid. Mae Huw yn mynd at y wal a rhoi'i ddwylo arni. Y mae'n meddwl a thanio sigaret. |
|
| Huw |
Ffyliad dwl... Gad'wch lonydd imi... O'r nefoedd... Y... y... |
| Daw ymwelydd heibio. Mae'n gwisgo 'jeans' a 'jumper' ac yn cario camera ac wrthi'n brysur yn tynnu lluniau'r porth etc. Gwel Huw. Mae'n crechwenu. |
|
| Ymwelydd |
Mae hi'n hardd. |
| Huw |
Mm? (Yn troi ato.) |
| Ymwelydd |
Chweched ganrif? |
| Huw |
Chweched ganrif? |
| Ymwelydd |
Yr eglwys. Chweched ganrif ydi hi? |
| Huw |
Felly mae'n nhw'n dweud. |
| Ymwelydd |
Ond 'dydach chi ddim mor siwr. |
| Huw |
Chweched? Nawfed? Yr ugeinfed ganrif? Be' ydi'r ots? (Mae'n cychwyn mynd.) Maddeuwch i mi, mae'n rhaid imi... |
| Ymwelydd |
Huw Williams? |
| Huw |
Be? |
| Ymwelydd |
Dyna'ch enw chi, on'd e? Huw Williams? |
| Huw |
Sut gwyddoch chi? |
| Ymwelydd |
(Mynd at y bwrdd hysbysu.) Rheithor, Y Parchedig Huw Williams, M.A. (Cantab.) |
| Huw |
O. Hwnna. Hy. |
| Ymwelydd |
Caergrawnt. |
| Huw |
Ia. |
| Ymwelydd |
Pa goleg? |
| Huw |
Ioan Sant. |
| Ymwelydd |
Yr un coleg a fi. |
| Huw |
(Yn meirioli tipyn.) Tybed. |
| Ymwelydd |
Blynyddoedd? |
| Huw |
Pum deg chwech hyd at bum deg wyth. A ch'tha? |
| Ymwelydd |
Gorffen ddwy flynedd yn ôl. |
| Huw |
Dal ar ei draed, felly. |
| Ymwelydd |
Cystal ag erioed. Ydi. |
| Huw |
Coleg difyr. |
| Ymwelydd |
Dyddiau difyr. |
| Huw |
Bendigedig. |
| Ymwelydd |
Coleg Edmwnd Prys. |
| Huw |
A'r Esgob William Morgan. |
| Ymwelydd |
Glywsoch chi'r côr yn ddiweddar? |
| Huw |
Do,. Y llynedd. 'Roedden nhw ym Mangor. Aruthrol. Yn enwedig ei dehongliad nhw o'r salmau cân. |
| Ymwelydd |
"Dy babell di mor hyfryd yw O Arglwydd byw y lluoedd." |
| Huw |
(Yn edrych ar y porth.) "Mynych chwenychais weled hon Rhag mor dra thirion... ydoedd." |
| Ymwelydd |
Ydoedd? |
| Huw |
Hyfryd oedd byw yn yr unfed ganrif ar bymtheg. |
| Ymwelydd |
Sinicaidd iawn ar fore Sul. (Mae'n chwarae efo'i gamera.) Yr haul 'ma fel fynno fo bore 'ma. Rŵan, 'ta. |
| Huw |
Ar eich gwyliau? |
| Ymwelydd |
(Mae'n dal i chwarae efo'r camera.) Bwrw'r Sul... Dyna ni. |
| Huw |
Yma? |
| Ymwelydd |
Ym Mangor. Y ddarpar wraig yn y coleg. Gorffen 'leni hefyd... Daria! |
| Huw |
Ac wedi cael swydd? |
| Ymwelydd |
Be? |
| Huw |
Ydi hi wedi cael gwaith? |
| Ymwelydd |
Do. |
| Huw |
Ymhle? |
| Ymwelydd |
Yn y Rhondda. Athrawes. |
| Huw |
Swydd galed i ferch. |
| Ymwelydd |
Dibynnu. |
| Huw |
Dibynnu ar be'? |
| Ymwelydd |
Dibynnu ar yr ysgol. Ches i 'rioed le i gwyno. (Mae'n paratoi i dynnu llun o Huw.) Dyna ni. Sefwch yn llonydd. |
| Huw |
Ond... |
| Ymwelydd |
Sefwch yn llonydd... Dyna ni. Llun lliw o'r Parchedig Huw Williams, M.A. (Cantab) yn sefyll tu allan i borth ei eglwys Geltaidd ar fore Sul yn nhymor y Grawys. |
| Huw |
(Yn gwenu.) Hyddysg iawn yn y flwyddyn eglwysig. |
| Ymwelydd |
Diolch yn fawr, |
| Huw |
Dylanwad Caergrawnt. |
| Ymwelydd |
Coeliwch neu beidio, 'roeddwn inna' ar fin mynd i'r barchus arswydus swydd. |
| Huw |
Be' ddigwyddodd? |
| Ymwelydd |
Wel... |
| Huw |
Difaru? |
| Ymwelydd |
Weithia'. Gan amlaf ar fore Llun. Mae plant yn swnllyd iawn ar fore Llun. |
| Huw |
Athro ydach chitha? |
| Ymwelydd |
Ia. |
| Huw |
Pwnc? |
| Ymwelydd |
(Llond ei geg.) Ysgrythur. |
| Huw |
Difyr? |
| Ymwelydd |
Dim llei gwyno. Mae'r cyflog yn iawn a'r gwyliau'n hir. Diddordeb? |
| Huw |
Wn i ddim, |
| Ymwelydd |
Efo gradd o Gaergrawnt chaech chi ddim trafferth i gael swydd. (Mae'n paratoi i dynnu llun arall.) Damia. Ffilm wedi darfod. Mi ddylwn i fod wedi prynu ffilm arall. 'Ryda ni ar ganol project ar eglwysi Celtaidd. A dyma fi, yma o bob man, heb ffilm. Hurt 'te? |
| Huw |
Ydi hi'n bosib dysgu Sgrythur bellach? |
| Ymwelydd |
Dibynnu be 'dach chi'n feddwl wrth Ysgrythur. |
| Huw |
Wel. Y Beibl. Hanes Israel. Yr eglwys fore... |
| Ymwelydd |
Ydi. Ond nid dyna'r gwaith pwysica' i athro 'Sgrythur. |
| Huw |
Dydw i ddim yn eich dilyn chi. |
| Ymwelydd |
Mae'n rhaid imi fod yn fugail yn ogystal ag athro. |
| Huw |
Dwyn gwaith yr eglwys? |
| Ymwelydd |
Mae'r eglwys wedi methu. |
| Saib. |
|
| Ymwelydd |
Sut mae hi, yma? |
| Huw |
Hy. |
| Ymwelydd |
Mor ddrwg â hynny. |
| Huw |
'Dydyn nhw'n gwybod dim. Yn deall dim. A dydyn nhw ddim eisiau deall dim. |
| Ymwelydd |
Yng nghanol y Cymry Cymraeg? Wel wir. |
| Huw |
Wyddoch chi mai Cymru ydi'r wlad fwyaf anghrefyddol yn Ewrop? I'r Cymro, 'dydi eglwys a chapel yn ddim mwy na chlwb diwylliannol. Mae'r rhan fwyaf o grefyddwyr Cymru yn gwybod mwy am gerdd dafod nag am hanfodion y ffydd. Mae hi'n cymryd canrif i syniad Ewropeaidd gyrraedd deallusion Cymru heb sôn am y werin. Yma, 'dydw i ddim yn teimlo 'mod i'n byw yn yr ugeinfed ganrif. Hy. Ymhen hanner canrif mi fydd y cwbl drosodd. Drosodd. |
| Ymwelydd |
Ac mi fyddwch chitha' yma i gau'r drws? |
| Huw |
Emosiwn. Cenedl wedi thagu gan emosiwn arwynebol. Mae meddwl yng Nghymru bellach yn un o'r saith pechod marwol. 'Does neb efo'r arfau meddyliol i wrthsefyll dim. |
| Ymwelydd |
Ac mi gan nhw ei llyncu gan seciwlariaeth. |
| Huw |
Mae o'n digwydd eisoes. |
| Ymwelydd |
Pam gwastraffu'ch amser a'ch talent yma, felly? |
| Huw |
Pa ddewis arall sy gen i? |
| Ymwelydd |
Gwrand'wch. I achub cymdeithas, i achub y byd seciwlar mae'n rhaid i'r bobl orau dreiddio i'w ganol o. Bod wrth law yn y mannau tyngedfennol. Lle mae'r penderfyniadau mawr yn cael eu gwneud. Mewn gwleidyddiaeth, mewn llywodraeth leol, yn y byd addysg. Yn y byd. Yn y byd. Yno mae'n lle ni. Yn arwain pethau ac yn creu cymdeithas Gristnogol. Cymdeithas wâr. Cymdeithas dda. |
| Huw |
A dyma fi. Yma. Yn edwino ar gyrion cymdeithas. |
| Ymwelydd |
Yn ddyn deallus. Yn ddyn efo rhywbeth mawr i'w gynnig. |
| Huw |
Rhywbeth mawr? |
| Ymwelydd |
Ia. Rhywbeth mawr. Mawr. |
| Saib. |
|
| Huw |
Mi olygai fynd yn ôl i'r coleg. |
| Ymwelydd |
Dim o angenrheidrwydd. |
| Huw |
Braidd yn hen i ddechrau eto, on'd ydw? |
| Ymwelydd |
Mae'r dewis yn glir. Cael byw yn y byd neu farw, yma. Gogoniant neu ebargofiant. Rydach chi'n haeddu gogoniant. (Daw'r ymwelydd yn nes ato.) |
| Huw |
Gogoniant. |
| Ymwelydd |
Anfarwoldeb. |
| Huw |
Anfarwoldeb. |
| Ymwelydd |
Mi fedra' i 'nabod mawredd. |
| Saib. |
|
| Huw |
(Yn edrych i'w wyneb.) Cinio? |
| Ymwelydd |
Mm? |
| Huw |
Ddowch chi am damaid o ginio? |
| Ymwelydd |
Rhyw dro eto. Hynny ydi, os byddwch chi yma. |
| Saib. |
|
| Huw |
Mi fydd eich cariad chi'n... |
| Ymwelydd |
Cariad? |
| Huw |
Ym Mangor. |
| Ymwelydd |
O. Ia. Wrth gwrs. (Mae'r ymwelydd yn cychwyn.) Huw. |
| Huw |
Huw? |
| Ymwelydd |
Enw gwael. Rhy gyffredin o lawer. |
| Huw |
Ella. |
| Ymwelydd |
Mae hogia' Ioan Sant yn haeddu gwell? |
| Huw |
Ydyn nhw? |
| Ymwelydd |
Ydyn! Maen nhw. Llawer gwell. |
| Mae'r Ymwelydd yn mynd. Mae Huw yn sefyll, yna troi at yr eglwys. Mae llawer mwy o asbri yn ei gerddediad y tro hwn ac hyd yn oed gwen ar ei wyneb. Mae'n mynd at y bwrdd hysbysu ac edrych arno. |
|
| Huw |
Gogoniant? Mm. |
| Mae'r golau'n diffodd yn sydyn. Diwedd yr olygfa. |