| GOLYGFA─"Drawing room" tŷ MR. a MRS. WALTER MORGAN. Gan mai pobl wedi reteirio o fusnes laeth yn Llundain ydynt a chan mai uchelgais MRS. MORGAN ydyw bod yn rhywun ym mywyd cymdeithasol y pentref a'r ardal, "drawing room" yw'r enw iawn ar yr ystafell. Y mae ffenestr ffrensh fawr yn y cefn yn agor i'r lawnt a'r ardd a dyna'r unig ffenestr y mae'n rhaid wrthi at amcanion y chwarae. Un drws sydd i'r ystafell ac y mae hwnnw ar y chwith. (O safbwynt y chwaraewyr.) Prynhawn braf yng nghanol yr haf yw hi a thywynna'r haul y tu allan i'r ffenestr ffrensh. Ychydig o ddodrefn sydd yn yr ystafell fel y gweddai i "drawing room" fodern. Y mae "'settee" ar y chwith rhwng y ffenestr ffrensh a'r drws ac y mae desg fechan neu "bureau" ar y dde. Yma a thraw ceir tua phedair o gadeiriau ac y mae un gadair freichiau, partner y "'settee," ar y dde i'r ffenestr. Yn y canol y mae "pouf" a symudir o le i le fel y bo'i angen. Pan gyfyd y llen gwelir rhan o WALTER, dyn tua 55 oed, yn cysgu ar y "'settee," a'i draed (heb esgidiau amdanynt) ar y "pouf". Mae'r rhan anweledig, y rhan uchaf, o dan bapur newydd. Gwelir hwnnw yn codi ac yn disgyn ychydig fel yr anadla. Daw GEINOR i mewn drwy'r drws,─merch ifanc, tua'r ugain oed, yn llawn bywyd. Edrych o gwmpas am eiliad neu ddwy ac yna â ymlaen yn ddistaw a chogleisio un o draed WALTER. Nid yw ef yn dihuno ond rhwbia wadn y droed honno yn erbyn cefn y llall ac ymdawela eilwaith. Gwna GEINOR yr un peth eto a'r tro hn gwelir cyffro dan y papur a daw ei wyneb i'r amlwg. |
|
| Walter |
O'r andras! A oedd yn rhaid i ti ddod i mewn i'r ystafell hon a minnau wedi cael tipyn o lonyddwch am dro? |
| Geinor |
Oeddech chi'n breuddwydio? |
| Walter |
Nawr y cysgais i a dyna tithau... |
| Geinor |
Breuddwydio am y cornel clyd yna sydd yn y "Prince of Wales" yn Nhre-cyll. |
| Walter |
E! Beth ddwedaist ti? |
| Geinor |
A'r barmaid yna sy'n bowdwr a lipstic i gyd yn dod a pheth yfed i chi. |
| Walter |
Dwn i ddim am beth yr wyt ti'n siarad. |
| Geinor |
Ydych chi'n drwm eich clyw y pnawn yma. (Yn codi'i llais.) Am danoch chi'n llymeitian yn y "Prince... |
| Walter |
Geinor, Geinor, rwy'n dymuno arnat... |
| Geinor |
Rydw i wedi cael siom fawr ynoch chi, Nwncwl─fedrai i ddim dweud faint o siom. |
| Walter |
Celwydd yw'r cwbl, dim ond celwydd. Pobl y lle yma'n llunio stori fy mod yn yfed oherwydd fy mod yn mynd i Dre-cyll ambell waith. |
| Geinor |
Wel, does dim gwahaniaeth gen i─fe ellwch droi i mewn i bob tafarn yn y lle o'm rhan i... Ble mae modryb? Allan yn yr ardd? (Symud at y ffenestr frensh.) |
| Walter |
Geinor, aros, aros ferch. (Chwilio am ei esgidiau.) |
| Geinor |
Beth sy'n bod? |
| Walter |
Ond dwyt ti ddim yn credu'r storïau yma am dy Nwncwl, wyt ti? |
| Geinor |
Fe fyddai'n anodd iawn gen i eu chredu onibai i mi eich gweld trwy ffenestr y "Prince of Wales" neithiwr â'm llygaid fy hun. |
| Walter |
Fy ngweld i! Doeddwn i ddim yn agos i'r lle neithiwr. |
| Geinor |
O! O'r gorau! Gwadwch chi. Fel y dywedais i, does dim gwahaniaeth gen i. Dwedwch, ydy modryb yn yr ardd? |
| Walter |
Pa amser oedd hyn? |
| Geinor |
Beth? Pryd y gwelais i chi? O, rywbryd rhwng chwech a saith. |
| Walter |
Ond, doeddwn i ddim yno, rwy'n ei ddweud wrthyt. |
| Geinor |
Dyna ddiwedd arni ynte. |
| Walter |
Wyt ti ddim yn fy nghredu? |
| Geinor |
Nac ydw, Nwncwl. Peidiwch ag edrych mor ofidus. Ddweda i ddim wrth modryb. Dim ond fi ac Arthur sy'n gwybod. |
| Walter |
Oedd crwt Mari'r Siop gyda thi? |
| Geinor |
Oedd. |
| Walter |
Dyna ddiwedd arni, nawr. Mae Mari yn sicr o ddweud wrth dy fodryb. |
| Geinor |
Na ofidiwch, Nwncwl bach, ni ddywed Arthur air wrth neb. Rydych yn ddiogel eto. Ond gwyliwch chi eich camre o hyn allan. Beth petai modryb wedi digwydd edrych i mewn drwy ffenestr y bar neithiwr. |
| Walter |
Paid, paid a dychmygu'r fath beth. |
| Geinor |
Wel, meddyliwch chi am hynny y tro nesaf y trowch i mewn yno. Fe fyddai'n ddigon o sioc i modryb ddod i wybod eich bod chi'n mynd i mewn i'r ""Prince of Wales" heblaw... |
| Walter |
Cadw di'r peth yn ddistaw, ac fe gofia i amdanat ti, Geinor. |
| Geinor |
Reit. Fe'ch atgofia i chi am yr addewid yna eto. Ond, dwedwch, ble mae pawb? Ble mae modryb? |
| Walter |
Mae hi a dy fodryb Jane wedi mynd i weld Ann, Tŷ-gwyn─fe aethant â thipyn o gawl a rhyw lintach o gig iddi. Fe fyddai'n well gan Ann druan beidio â gweld eu hwynebau, ond y mae'n rhaid iddynt gael meddwl eu bod yn fenywod mawr yn y lle. |
| Geinor |
Ble mae'r Ianci? |
| Walter |
Ust. Ddylet ti ddim galw hynna arno. Dydy e ddim yn leicio'r enw Ianci. |
| Geinor |
O'r gorau. Ble mae Carnolyn R. Rees, Ysw., Chicago? |
| Walter |
Mae rhyw fusnes ymlaen ganddo yntau hefyd. Ddwedodd e'r un gair amdano, ond mae rhyw haearn ganddo yn y tân y pnawn yma. |
| Geinor |
Wel, gobeithio y gall e wneud y lle hwn yn debycach i Chicago, beth bynnag. Mari Jones yn dweud bod Arthur wedi mynd am dro, chi yn cysgu yn nhraed eich sanau, Modryb Sara a Modryb Jane yn cario cawl ar hyd y lle, Carnolyn R. Rees yn meindio ei fusnes ei hun a neb yn barod i'm helpu i i dreulio'r pnawn braf yma. |
| Walter |
Ble mae Demetrius? Ydy e ddim yn y golwg yn rhywle? Fe dreuliai fe brynhawn yn dy gwmni gyda phleser. |
| Geinor |
Gwnâi, efallai, ond chaiff e mo'r cyfle. |
| Walter |
Fe wnait wraig dda i bregethwr, Geinor─Mrs. Demetrius Jones! |
| Geinor |
Os ydych chi yn mynd i siarad felna, fe af innau i sôn am y "Prince of Wales." |
| Walter |
Nawr, rwy'n begian arnat, Geinor. Rhaid i ti beidio â meddwl amdano. Mae clustiau gan y muriau. |
| Geinor |
Rhaid i chithau beidio â sôn am Demetrius bach hefyd. Rwy'n fodlon i chi fy mhryfocio am bopeth arall, ond nid amdano ef. |
| Walter |
Dydw i ddim am dy wneud yn wraig pregethwr os nad wyt ti am fod. |
| Geinor |
Dydw i ddim am fod, a dyna ddigon ar y pwnc yna. Nawr, dim gair yn rhagor. Mae'r cadoediad wed dechrau; ond i chi beidio â sôn am Demetrius fe gadwa innau oddi wrth bwnc y "barmaid." |
| Walter |
Diolch am hynny. |
| Geinor |
{Yn gweld drôr yn y ddesg ag allweddau ynddo] Hylo! Mae'r allweddau yn y drôr yna─rwyf wedi bod eisiau gwybod pa gyfrinach sydd gennych ynddo ers oesoedd a dyma gyfle. (Yn symud at y drôr.) |
| Walter |
Hei! (Yn codi'n wyllt, esgid am un droed yn unig ac yn ceisio rhedeg i rwystro GEINOR i gael yr allweddau i'w dwylo.) Hei! Fy nrôr i ydy hwnna. Aros. {Sgrech. Mae'n hercian i dynnu'r allweddau o'i dwylo gan gloi'r drôr ac yna yn codi'r droed sydd heb esgid gan dynnu tintac allan ohoni.} Pwy ddiawl adawodd hon... (Yn dal y tintac i fyny.) |
| Daw MRS. MORGAN i mewn yn sydyn drwy'r drws. Benyw ganol oed wedi cadw'n dda ac yn gwisgo'n dda yw hi. Sieryd yn ddistaw ond gan ddisgwyl gwrandawiad ac wedi hen arfer â chael ufudd-dod.} MRS. |
|
| Mrs. Morgan |
Walter! Rydw i wedi dweud digon wrthych am beidio ag iwsio iaith felna. |
| Walter |
Iaith! Fe fyddai unrhyw angel yn defnyddio'r un iaith petai e'n rhoi ei droed ar ben tintac. |
| Mrs. Morgan |
Beth oeddech chi'n ei wneud yn droednoeth? |
| Walter |
Beth ydych chi'n peidio ag edrych ar ôl y tŷ yma'n iawn yn lle cario cawl ar hyd y pentre? Colli tintacs ar hyd yr holl le gynnau! |
| Mrs. Morgan |
Does dim eisiau'r holl sŵn am rywbeth bach felna. |
| Walter |
Peth bach, ddwetsoch chi! Mae blaen y tintac yna wedi mynd hanner modfedd i mewn i'n nhroed i. Synnwn i fawr na aeth hi a thipyn o'r hosan i mewn gyda hi a dyna "blood-poisoning." Ie, peth bach fydd e pan fydd fy nhroed i wedi chwyddo fel casgen. |
| Mrs. Morgan |
Tynnwch eich hosan. Geinor, cerdd i ymofyn yr ïodin. Rwyt yn gwybod lle... |
| Walter |
Dydych chi ddim yn mynd i gael rhoi ïodin arno. Beth gwell fyddwch chi? Mae'r drwg hanner modfedd i mewn, a faint o les fydd ïodin ar y croen. |
| Geinor |
A gaf i ymofyn yr ïodin, modryb? |
| Walter |
Na chei. Does arna i ddim o'i eisiau. |
| Mrs. Morgan |
O'r gorau. Gwisgwch eich esgid. Cerdd allan i'r ardd am dro, Geinor. Rydw i am siarad â'th ewyrth, ond paid â mynd ymhell. |
| Â Ganon drwy'r ffenestr ffrensh. Eistedd WALTER ar y dde gan baratoi i wisgo'i esgid. |
|
| Mrs. Morgan |
Walter, a fuoch chi yn Nhre-cyll, neithiwr? |
| Syrth yr esgid i'r llawr o'i ddwylo. Caiff ei syfrdanu. Metha ddweud dim am ennyd, ond daw rhyw sŵn o'i wddf. |
|
| Walter |
Fi! Fi! Yn Nhre-cyll! Ni fuais i'n agos i'r lle. Mae pwy bynnag a ddwedodd wrthych chi yn dweud celwydd. Celwydd noeth! |
| Mrs. Morgan |
Ni ddwedodd neb wrthyf. Gofyn oeddwn i? |
| Walter |
O, gofyn aie! Wel, beth oedd pwynt y gofyn? |
| Mrs. Morgan |
Eisiau cael gwybod a welsoch chi Geinor yno. |
| Walter |
Na welais i ddim ohoni. Sut gallwn i? Doeddwn i ddim yno fy hunan. |
| Mrs. Morgan |
Fe glywais y pnawn yma bod Geinor yno gyda mab Mari Jones, y Siop. |
| Walter |
Oedd. Yr oedd hi hefyd. |
| Mrs. Morgan |
O! Sut gwyddech chi? |
| Walter |
E! O... y... fe'i gwelais yn cerdded ar hyd y ffordd tua Thre-cyll. |
| Mrs. Morgan |
Mae'n rhaid i ni roi stop ar y ffrenshibaeth yna. Rhaid i ni ofalu na wêl Mr. Jones hi yng nghwmni mab Mari Jones neu dyna ddiwedd ar y cwbl. |
| Walter |
Diwedd ar beth? |
| Mrs. Morgan |
Diwedd ar y matsh rhyngddi a Mr. Jones. |
| Walter |
(Yn cofio ei fod yn ddyn wedi'r cwbl.) Sara, dydw i ddim yn mynd i'ch gadael chi a Jane i wneud i Geinor briodi Demetrius Jones na neb arall os nad yw hi am. |
| Mrs. Morgan |
Gadewch chi i fi a Jane edrych ar ôl Geinor. Merch i'n chwaer ni yw hi─dydy hi ddim yn perthyn i chi. Ac er ei bod hi yn dewis byw gyda Jane, rydw i'n teimlo cyfrifoldeb amdani. Fe wna i yr hyn sydd orau er ei lles hi. |
| Walter |
A dydy fy marn i yn cyfri dim? |
| Mrs. Morgan |
Dim. Gwell i chi gadw'ch anadl at rywbeth arall. Ond y mae'n rhaid i chi ein helpu ni. |
| Walter |
O! rwy'n ddigon da i helpu, hefyd. |
| Mrs. Morgan |
Rydych chi'n cael mwy o berswâd arni na neb arall. Fe wrendy arnoch chi lle na wrendy hi arna i na Jane. |
| Walter |
O, oes, y mae ganddi dipyn o olwg ar ei hen Nwncwl. |
| Mrs. Morgan |
Wel, ceisiwch ganddi fod yn neis i Mr. Jones pan fydd e'n galw a dwedwch wrthi nad yw hi damaid gwell o geisio cael mynd i Lundain i fod yn actres─na chaiff hi ddim─na fodlonwn i na Jane fyth i hynny. Dwedwch wrthi y caiff hi eich arian chi i gyd yn eich ewyllys. |
| Walter |
(Yn gweld cyfle.) Ond beth gwell fydda i i ddweud hynny. Mae'n gwybod yn iawn nad oes gen i ddim hawl ar yr arian. Mae'r holl bentre yn gwybod. Fi wedi safio a chrafu i grynhoi arian yn Llundain a chithau wedi mynnu'r hawl iddynt bob dimai. Rwy'n sport y pentre. Dallaf i ddim seinio siec fy hunan. |
| Mrs. Morgan |
Nawr, Walter, dydyn ni ddim yn mynd ar ôl hen stori felna eto. |
| Walter |
Digon hawdd i chi siarad. Fi sy'n gorfod dioddef. Fi sydd heb arian poced. A'r cwbwl oherwydd i mi gael un anlwc a cholli deucant ar y "Stock Exchange." |
| Mrs. Morgan |
Does yna'r un pwrpas i sôn am y'peth... |
| Walter |
Wyddoch chi nad oes gen i'r un geiniog yn fy mhoced nawr. Dyn yn werth ei filoedd yn gorfod dibynnu ar haelioni ei wraig am arian poced! |
| Mrs. Morgan |
Os cewch chi berswâd ar Geinor fe godaf eich lwans i chweugain yr wythnos. |
| Walter |
Beth yw chweugain? |
| Mrs. Morgan |
Mae'n fwy na hanner coron. |
| Walter |
Hanner coron yr wythnos! Dyna i gyd rwy'n ei gael. Ac y mae Pensiwn Hen Bobol yn chweugain! |
| Mrs. Morgan |
Pwy sy'n talu am eich bwyd a'ch dillad? |
| Walter |
Pwy safiodd yr arian? Dwedwch hynny. Pwy fu'n slafio ac yn meddwl am ddim ond am reteiro am flynydde. Ac i beth? I dreio byw ar hanner coron yr wythnos. |
| Mrs. Morgan |
Y chi achosodd y cwbl. Y chi gollodd yr holl arian ac y chi seiniodd y weithred yn trosglwyddo'r cwbl i mi. Onibai am hynny buasech wedi colli'r cwbl. |
| Walter |
Ond feddyliais i erioed bod gen i wraig a fyddai mor annynol â rhoi dim ond hanner coron yr wythnos i mi. |
| Mrs. Morgan |
Rwy'n cynnig chweugain i chi os gwnewch chi'r hyn yr ydw i am. |
| Walter |
Wna i ddim ohono dan bunt. |
| Mrs. Morgan |
O'r gorau, os gwnewch chi addo siarad â hi y pnawn yma. |
| Walter |
Pryd y mae'r codiad i ddechrau? |
| Mrs. Morgan |
Pan fydd Geinor wedi addo bod yn wraig i Mr. Jones. |
| Walter |
A beth os na wnaiff hi addo? |
| Mrs. Morgan |
Yna fe fydd yn rhaid i chi fyw ar eich hanner coron. (Yn mynd at y ffenestr ffrensh ac yn gweiddi.) Geinor, dere yma. (Yn dod yn ôl.) Dyma gyfle i chwi, nawr. (Daw GEINOR i mewn.) Cerdd dros lyfrau cyfrifon y "Mother's Union", Geinor. Mae Mrs. Powell-Pryce yn galw rhwng tri a phedwar ac yr wyf am i'r cyfrifon fod yn barod. (Allan drwy'r ffenestr.) |
| (Ennyd.) |
|
| Geinor |
Buwyd yn trafod y sefyllfa ariannol, do fe, Nwncwl? |
| Walter |
E! Sut gwyddost ti? |
| Geinor |
O, fe glywais y geiriau "hanner coron yr wythnos" yn fflotio allan drwy'r ffenestr. |
| Walter |
Ydy pawb yn y pentre yn gwybod, Geinor? |
| Geinor |
Ydynt, bawb am wn i. Pam nad ewch chi ar streic, Nwncwl? |
| Walter |
Haws dweud na gwneud. Fi wnaeth y cawl, weld di. |
| Geinor |
Ie, fe glywais; gamblo! |
| Walter |
Roeddwn ar y pryd yn ofni na wellwn i ddim o'r dwymyn ac ar awr wan fe seiniais y weithred yn rhoi pob hawl ar yr arian i'th fodryb, a dyma fi, hanner coron yr wythnos. |
| Geinor |
Wel, fe allai fod yn swllt, oni allai? Byddai hynny yn fwy nag yr ydw i'n ei gael. |
| Walter |
Ond fe elli di wella pethau'n rhwydd. |
| Geinor |
O! Sut? |
| Walter |
Dwed di'r gair ac fe fyddi'n Mrs. Demetrius Jones cyn gynted ag y gellir cyhoeddi'r gostegion. |
| Geinor |
Does gennych chi ddim cof da, oes e, Nwncwl? Ydych chi wedi anghofio'r fargen ynglŷn â'r... |
| Walter |
(Yn gwneud arwyddion cyffrous iddi dewi ac yn gostwng ei lais.) Oni ddwedais i wrthyt ti am beidio â sôn... |
| Geinor |
Do, ac fe addawsoch chithau beidio â son am Demetrius bach, hefyd. |
| Walter |
Dy les di oedd gen i mewn golwg. |
| Geinor |
Ydych chwi yn dweud y gwir i gyd, Nwncwl? |
| Walter |
Wel, nac ydw, efallai ond... |
| Geinor |
Onid dilyn ordors o H.Q. ydych chi? |
| Walter |
Mae yn hen bryd i ti roi heibio'r syniad o fynd i Lundain. |
| Geinor |
Dyna un pwnc arall nad yw i gael ei drafod rhyngom. |
| Walter |
Os ei ymlaen fel hyn, ni fydd gennym yr un pwnc i sôn amdano─bydd yn rhaid i ni fod yn fud yng nghwmni'n gilydd. |
| Geinor |
Fe allwn bob amser sôn am y cwestiwn mawr y lwans wythnosol. Rwy'n addo un peth i chi, Nwncwl, pan fydda i wedi bod trwy'r "School of Dramatic Art" ac yn actres fawr a'm henw mewn goleuadau llachar uwchben drws theatr yn Llundain, rwy'n addo dwblu'ch lwans chi, o leiaf. Os bydda i'n cael deg punt yr wythnos, ac y mae llawer actres yn cael tipyn yn fwy na hynny, fe gewch chi bunt yr wythnos. Meddyliwch beth fydd hynny yn ei olygu i chi yn lle ceisio fy mherswadio i aros yn y pentre hwn dan wab modryb a phriodi gwidman sydd wedi reteirio ar arian ei wraig gyntaf. |
| Walter |
Rwy'n gweld na fydda i damaid gwell o siarad â thi. |
| Geinor |
Dim un tamaid. |
| Walter |
Rwyt wedi etifeddu penstiffrwydd dy fam ac elfen dy dad am actio. Ond cofia, welodd e druan erioed mo'i enw mewn llythrennau llachar. Digon tenau fu eu bywyd hwy a'th un dithau nes i ti ddod i fyw at dy fodryb Jane. |
| Geinor |
Nid arian yw'r cwbl, Nwncwl. |
| Walter |
Nage, efallai. Ond y mae arian yn llawer. Petait yn gorfod byw ar hanner coron yr wythnos o arian poced... |
| Geinor |
Arian neu beidio, i Lundain i ddysgu bod yn actres yr wyf yn mynd beth bynnag a ddywed modryb a phawb arall. |
| Walter |
Rwyt yr un ffunud â'th fam; rwy'n cofio fel petai ddoe am dy fodryb yn pregethu wrthi cyn iddi briodi─roedd y cwbl fel dŵr ar gefn hwyad. |
| Geinor |
Y peth sy'n fy ngwneud yn ynfyd yw bod Dcmetrius bach yn gwneud i modryb garu drosto. Buasech yn disgwyl bod gwidman fel efe, wedi cael profiad, yn gallu gwneud ei garu ei hunan. |
| Walter |
Fe wnâi ond i ti roi hanner cyfle iddo. |
| Geinor |
Rydw i wedi rhoi digon o gyfle iddo. Rwyf am siawns i ddweud wrtho ble mae e'n sefyll i orffen y peth am byth. Ond wnaiff e ddim. Mae'n rhaid cael Modryb Jane fel rhyw fath o "chaperone" bob amser. Os mynd am dro yn ei gar rhaid mynd yn dri. Os mynd i'r sinema, ni'n tri. Rwyf wedi cael digon ar ei garu ac am gyfle i roi stop arno am byth. |
| Walter |
Ust, gwrando. Mae rhywun yn siarad â'th fodryb. Pwy sydd yna? |
| Geinor |
(Yn mynd i'r ffenestr i edrych.) Dim ond Modryb Jane. Na, mae Demetrius yna hefyd. Dwedwch wrthyf i, rydw i wedi meddwl gofyn i chwi sawl gwaith, a fu rhywbeth rhwng Modryb Jane a'r Ianci cyn iddo fynd i'r America. |
| Walter |
Da thi, paid â'i alw wrth yr enw yna. |
| Geinor |
Beth alwaf i arno? Mae Carnolyn R. Rees yn ormod o lond pen, a rywsut nid yw Rees Chicago, yn swnio'n reit. Ond, dwedwch, a fu rhywbeth rhyngddynt? |
| Walter |
Roeddent yn dipyn o gyfeillion. |
| Geinor |
Wel, os yw e wedi dod yn ôl yma i'w hymofyn, mae'n rhaid i mi edrych i mewn i'w "gredentials." Mae Modryb Jane yn llawer rhy neis i briodi pob un sydd wedi gwneud arian yn America. |
| Walter |
Gwylia di dy gamre. Nid dyn i chwarae ag ef yw Rhys. Un gwyllt iawn oedd e cyn mynd i America. |
| Geinor |
A oedd e'n siarad ac yn bragio cymaint yr amser hwnnw? |
| Walter |
Ddim cymaint efallai, ond ni ellid ei alw yn grwt distaw, diymhongar o bell ffordd. |
| Geinor |
Dwedwch, Nwncwl, beth achosodd i Modryb Sara i ofyn iddo aros yma? |
| Walter |
Wel, roedd e'n eitha cyfeillgar â'i theulu hi pan oedd yn fachgen. Ac, wrth gwrs, mae dy fodryb yn hoffi cwmni dynion ariannog. |
| Geinor |
Nid eisiau ei gadw yn weddol agos at Modryb Jane, ai e? |
| Walter |
Beth wn i? Dydw i ddim yn gwybod ei chyfrinachau. Gofyn iddi─dyma hi'n dod. |
| Daw MRS. MORGAN î mewn a MISS JANE OLIVER a MR. DEMETRIUS JONES yn eî dilyn. Mae JANE yn hollol wahanol w chwaer o ran corff ac ysbryd. Corff hytrach yn eiddil sydd ganddi ond y mae ei hwyneb wedi cadw yn syndod o ifanc. Digon hawdd deall paham y mae GEINOR yn hoff ohoni. Dyn tua hanner cant oed yw DEMETRIUS JONES. Mae yn arbennig o ofalus yng nghylch ei wisg a'i osgo.] |
|
| Mrs. Morgan |
(Wrth ddod î mewn.) Geinor, gad y cyfrifon yna yn awr. Mae Mr. Jones wedi galw i ddweud ei fod yn meddwl mynd i'r Eisteddfod Genedlaethol pythefnos i ddydd Iau ac y mae am wybod a hoffit fynd gydag e. |
| Geinor |
A fydd Modryb Jane yn dod hefyd? |
| Demetrius |
Wel, yr wyf am i chwi ddod eich dwy. |
| Geinor |
A ydych chi am fynd, modryb? |
| Jane |
Fe-hoffwn i fynd i'r Eisteddfod unwaith─chefais i ddim cyfle erioed o'r blaen. |
| Demetrius |
Diwrnod mawr y cadeirio yw dydd Iau; dyna paham yr wyf am fynd y diwrnod hwnnw. |
| Mrs. Morgan |
Fe fydd yn "education" i ti, Geinor, i weld cadeirio'r bardd. Dylit fod yn ddiolchgar iawn am y cyfle. |
| Demetrius |
Dyna'r peth wedi setlo, ynte. Rhaid i ni gychwyn yn weddol fore─tua naw yr oeddwn i'n ei feddwl. Byddwn ychydig yn dynn yn y car bach yn dri, ond rhaid i ni wneud y gorau. |
| Mrs. Morgan |
O, rwy'n siŵr y bydd popeth yn iawn, Mr. Jones ac yr wyf yn gwybod eich bod yn ddreifer gofalus dros ben. |
| Demetrius |
Wel, mae'n rhaid i mi beidio ag aros. Rwyf ar hanner ysgrifennu cwpwl o benillion bach i'r "Hysbysydd." |
| Mrs. Morgan |
A oes yn rhaid i chi fynd? Rwyf am i chi gyfarfod â'r "visitor" enwog sydd gyda ni yma─bachgen o'r lle wedi gwneud arian yn America, Mr. Carnolyn Rees. |
| Geinor |
Mr. Carnolyn R. Rees, Modryb─rhaid i chi beidio ag anghofio'r "R"; John D. Rockfeller, nid John Rockfeller. |
| Walter |
Bedyddiwyd ef yn Rhys Rees─yn America yn rhywle y cafodd e afael ar yr enw Carnolyn. |
| Mrs. Morgan |
Beth bynnag, mae'n fachgen sydd wedi gwneud yn dda iawn yno. Mae yn ddiddorol ei glywed yn siarad am ei fywyd yno ac y mae cymaint o "vitality" ynddo. |
| Demetrius |
Roeddwn wedi clywed ei fod yma, a hoffwn yn fawr iawn gwrdd ag ef. |
| Mrs. Morgan |
Fe all fod yn gaffaeliad mawr i'r pentre yma─dyn mor ariannog. Digwydd cwrdd ag ef a wnes i pan ddaeth i roi tro am ei hen ardal. Roedd yn aros yn Nhre-cyll ac fe wnes iddo addo dod i aros atom ni yma tra roedd yn y cylch. Roeddwn yn gyfeillgar iawn ag e cyn iddo fynd i America. |
| Geinor |
Wrth ei glywed yn siarad gellwch feddwl ei fod yn adnabod gangsters Chicago i gyd. |
| Demetrius |
"Dear me," mae'n rhaid i mi ddod i'w adnabod. Faint o amser mae e'n fwriadu aros yn yr ardal? |
| Mrs. Morgan |
Dydy e ddim yn siŵr. Chi'n gweld, mae e'n ddyn â digon o arian ac y mae amser ei hunan ganddo. |
| Walter |
Mae rhyw fusnes neu'i gilydd ymlaen ganddo y pnawn yma. Fe wrthododd ddweud ble'r oedd yn mynd? |
| Geinor |
(Wrth y ffenestr.) Fu e ddim yn hir, beth bynnag. Dyma fe'n dod. |
| Mrs. Morgan |
Rwy'n falch nad aethoch chi cyn iddo ddod, Mr. Jones. |
| Daw CARNOLYN R. REES i mewn drwy'r ffenestr ffrensh. Dyn tua hanner cant oed ydyw wedi gwisgo fel Americanwr. Hynodion ei olwg a'i wisg ydynt─dant aur, spectol gorn fawr, esgidiau swêd, het Panama, a dillad goleuach eu lliw na'r rhai a welir yn gyffredinol yng Nghymru. Y mae'n siarad Gymraeg llithrig, eithr gyda rhyw gymaint o acen a goslef yr Americanwr. Y mae morthwyl y "'geologist" yn ei law.} |
|
| Rees |
Wel, wel, dyma'r teulu bach yn gryno. Rwyf wedi bod am dro ar hyd llwybrau ieuenctid. |
| Walter |
Dwed wrthyf i, Rhys, ydy hi yn arfer yn America i gario morthwyl yn lle ffon wrth gerdded? |
| Rees |
Na, na, ond yr ydw i wedi cerdded llawer â hwn yn fy llaw─hwn ddaeth â ffortiwn i mi. |
| Geinor |
Ydych chi'n bwriadu gwneud ail ffortiwn y ffordd hyn eto? Os ydych, yr wyf am fod yn bartner. |
| Rees |
Wel, efallai, pwy a ŵyr? |
| Walter |
Ond beth yw amcan y morthwyl? |
| Mrs. Morgan |
Peidiwch â holi rhagor o Mr. Rees. Rwyf am eich introdiwsio chi i Mr. Demetrius Jones: mae e wedi reteirio ond ei fod e'n pregethu'n achlysurol ac wedi dod i fyw yn ein plith ni yn y lle bach di-nod hwn. |
| Rees |
(Wrth siglo dwylo.) Falch iawn i gwrdd â chi. Mae llawer o fobl nad ydw i'n eu hadnabod yn y lle nawr. Mae'n rhyfedd faint o wahaniaeth a wna pum mlynedd ar hugain. |
| Demetrius |
Rwyf innau yn falch iawn o'r cyfle i'ch cyfarfod chi. Roeddwn wedi clywed sôn amdanoch ar hyd y pentre; fedr dyn sydd wedi gwneud ffortiwn yn America ddim bod yn anadnabyddus yn hir mewn lle bach fel hwn. |
| Mrs. Morgan |
Mae Mr. Jones, yn garedig iawn, yn rhoi llawer lifft i'r merched yma {cyfeiria at GEINOR a JANE] yn ei gar. Mae e'n mynd â nhw i'r Eisteddfod Genedlaethol yr wythnos ar ôl y nesaf. |
| Rees |
Wel, nawr, dyna beth rhyfedd. Roeddwn i'n meddwl am yr Eisteddfod y pnawn yma. A oes yna ddim gorsedd neu ryw "syndicate" neu'i gilydd yn perthyn i'r Eisteddfod? |
| Demetrius |
Oes, siwr! Gorsedd Beirdd Ynys Prydain. Rwy'n aelod ohoni. |
| Rees |
Dyma fy mhrynhawn lwcus i! Chi yw'r dyn yr wyf am siarad ag ef. Beth yw'r "procedure" i ddod yn aelod? Faint mae'n gostio? |
| Demetrius |
Mae'n rhaid pasio arholiadau... |
| Rees |
Fe fu dyn o Chicago draw yma rai blynydde nôl ac fe'i gwnawd e'n aelod ac yr wyf yn siŵr na phasiodd e "exam" o unrhyw fath ond mewn gwybodaeth am sut i werthu "shares" di-werth. Roedd wedi tynnu ei lun mewn rhyw wisg laes fawr ynghanol lot o fobl eraill wedi'u gwisgo run fath a bu'r llun hwnnw ym mhob papur yn Chicago. Chredwch chi ddim faint o help a fu'r llun hwnnw iddo wrth werthu "shares" wedyn. Na, na, mae'n rhaid bod yna ryw ffordd heblaw pasio "exam." |
| Demetrius |
Mae rhai pobl yn cael eu hethol yn Aelodau. |
| Rees |
Dyna rywbeth nawr. Wel, faint mae hynny'n gostio? |
| Demetrius |
Dydy e'n costio dim... |
[Rhagor o destun i'w ychwanegu] |