| Golygfa 1 Mae Nicias yn eistedd yn fyfyrgar ar y llwyfan-ffedog. Dealler mai ar lan afonig y mae, ac o bryd i'w gilydd clywir crawcian y llyffantod yn y brwyn cyfagos. Cymer ambell ddracht o botel win sydd ganddo, a thoc, dengys ei werthfawrogiad ohono drwy fytheirio'n hyglyw a chyda boddhad amlwg. Yna, heb yn wybod iddo, daw Iris, ei wraig, a Harmonia, ei fam-yng-nghyfraith, i'r golwg o'r ochr arall. Safant mewn syndod. |
|
| Harmonia |
Yli! |
| Iris |
Nic! Be ar y ddaear mae o'n 'i wneud wrth yr afon yna! |
| Harmonia |
Yfed! |
| Iris |
Pam nad ydy o yn 'i waith? |
| Harmonia |
Dyna gwestiwn. Mae gen ti ŵr ar y naw, Iris! Wel, mi ge'st ti ddigon o rybudd. Taet ti ond wedi gwrando arna i. Gwaith? Mae o'n rhy ddiog i gymryd 'i wynt. |
| Iris |
Ond mam, rhaid bod yna ryw reswm! |
| Daw'r ddwy ymlaen at Nicias. |
|
| Iris |
Wel? |
| Nicias |
Wel, be? |
| Iris |
Be wyt ti'n 'i wneud yn fan 'ma? |
| Nicias |
Mae hynny'n ddigon amlwg, 'ddyliwn. |
| Iris |
Pam nad wyt ti yn dy waith? |
| Nicias |
Am nad oes gen i ddim gwaith. |
| Iris |
Be wyt ti'n 'i feddwl? |
| Nicias |
Wedi cael fy nghardia y bore yma. Cic yn fy mhen-ôl. Fi a phedwar arall. |
| Iris |
Pam? |
| Harmonia |
Gamblo reit siwr. Ne hel diod. Ne gymryd dwy awr i ginio. Ne glertian yn Theatr Dionysos yn edrach ar sothach. |
| Nicias |
Fel mater o ffaith, mi ydw i wedi bod yma ers awr yn gwrando ar Gôr y Llyffantod. Glywch chi nhw?... Wyddoch chi be mae nhw'n 'i ganu? Mi ddweda i wrtha chi: C-r-rawca! C-r-rawca! C-r-rawca! Mor hyfryd yw anthem y Broga! A dyma ni'n glyd, Yn hapus ein byd, Peidiwch, da chi, â'i ddiffetha. |
| Harmonia |
Digri dros ben! |
| Nicias |
Pam na chwerthwch chi 'te, 'rhen grimpan! |
| Iris |
Paid â siarad efo mam fel 'na! Rhaid iti fynd i rywle arall i chwilio am waith. |
| Nicias |
Dim gobaith. Mi fydd pob ffatri yn Athen wedi cau gyda hyn, myn cebyst! |
| Harmonia |
Rwyt ti am eistedd yma felly, ar dy ben-ôl. |
| Nicias |
Mae'n rhaid imi, w'chi. |
| Harmonia |
Rhaid? Pam? |
| Nicias |
Am reswm anatomegol. |
| Harmonia |
Am beth wyt ti'n siarad? |
| Nicias |
Oherwydd gwneuthuriad fy nghorff mi fydda'n bur anodd imi eistedd ar fy mol. |
| Harmonia |
Clyfar iawn! |
| Iris |
Ond be wyt ti'n mynd i' wneud? |
| Nicias |
Wn i ddim. Disgwyl cardod gan y duwia am wn i. |
| Iris |
Pam oeddech chi'n cael eich cardia? |
| Nicias |
Mater o egwyddor. |
| Iris |
Pa egwyddor? |
| Nicias |
Pwy sydd i fod i wneud be. |
| Iris |
Egwyddor wir! Fedri di ddim fforddio egwyddor fel yna a thitha efo pump o blant bach. |
| Harmonia |
Ac un arall ar y ffordd! |
| Nicias |
Be! |
| Harmonia |
Ia, mi wyddwn y bydda hynna'n rhoi sgytwad iti. Ble 'rwyt ti'n 'i feddwl rydan ni wedi bod y bore yma? D'wed wrtho fo, Iris. |
| Iris |
Gweld y doctor. |
| Harmonia |
Ia, dyna iti ble. A does yna ddim amheuaeth, medda fo. Dim amheuaeth o gwbwl. Mae Iris wedi, be-wyt-ti'n-alw... mynd! |
| Nicias |
Nefoedd! |
| Iris |
Wn i ddim be sy'n mynd i ddigwydd inni. Na ple i droi. Mi fyddwn ar y clwt. Ac arnat ti mae'r bai. Llipryn di-ddim wyt ti! |
| Harmonia |
Hunanol. |
| Iris |
Di-asgwrn cefn. |
| Harmonia |
Pen-yn-y-gwynt. |
| Iris |
Rabscaliwn! Dowch mam. Mi fydd y plant yn dwad o'r ysgol gyda hyn. A'u bolia bach nhw'n wag. Mi fyddan yn crafu yn y tun-sbwriel am grystyn sych cyn bo hir. |
| Harmonia |
Egwyddor wir, a thitha ddim uwch baw-sawdl! |
| Exit lris a Harmonia. |
|
| Nicias |
Diolch am funud o heddwch! Merchaid, myn cythral! Mi edrychan ar greadur o ddyn yn gweithio'i fysedd i'r asgwrn. A mynd dan draed rhyw labwst o fforman. Ac ar ddiwedd yr wythnos mi ddalian eu dwylo allan i fachu'r ddima ola goch-y-delyn. A be sy gan y pwar-dab i ddangos am ei lafur? Affliw o ddim ond cyrn ar ei ddwylo, a chrys chwyslyd ar ei gefn. |
| Daw merch ifanc ymlaen gyda phecyn o bamffledi. |
|
| Merch |
Gymerwch chi bamffled? |
| Nicias |
Dim arian. |
| Merch |
Rhad ac am ddim. |
| Nicias |
Dim gwerth ei chael felly... Politics? |
| Merch |
Wel, ia mewn ffordd. |
| Nicias |
Cad dy bamffled. Does gen i ddim diddordeb mewn politics. |
| Merch |
Mae gan bolitics ddiddordeb ynoch chi. |
| Nicias |
Clyfar iawn! Dos adra at dy fam i newid dy glwt, 'merch i. Paid â dweud wrtho i beth i wneud! (Exit y ferch.) Hen bryd torri criba'r bobl ifanc yma. Trio rhedeg cyn dysgu cropian. (Saib) Nefoedd, un arall ar y ffordd! Ro'n i yn y theatr ddoe yn gweld drama am ryw frenin o'r enw Oidipos. Roedd y creadur hwnnw hefyd mewn tipyn o strâch. Ond doedd ei dynged o'n ddim i'r felltith sydd arna i! Mae yna ddeugain mil o ferched yn Athen, ond 'roedd yn rhaid i mi ddewis yr hen grimpan gegog yna'n fam-yng-nghyfraith. (Yn dynwared Harmonia) "Ble rwyt ti'n 'i feddwl rydan ni wedi bod y bore yma?... A does dim amheuaeth medda'r doctor. Mae Iris wedi, be-wyt-ti'n-alw... mynd!" (Saib) Beth 'tae hi'n cael efeilliaid! Mae yna rai yn y teulu yn rhywle. A dyna dyaid o saith o blant! Rhaid imi chwilio am rywbeth i' wneud mae'n amlwg. Wn i ddim be, chwaith. Sgubo'r stryd efallai. Mi fydda hynny'n well na llwgu... am wn i! O wel, digon buan poeni am hynny fory. Llymaid arall o'r gwin yma rwan. (Cymer ddracht.) Ben-di-ged-ig! Diolch amdano. (Codi ei lais.) Ewch i Hades yr hen widdan drwynsur! A gobeithio y bydd Cerberws yn brathu eich, be-ydach chi'n alw... sodla"! |
| O dan ddylanwad y gwin mae'n syrthio i gysgu. Miwsig addas. Ymddengys Dionysos wedi'i wisgo fel twristiad nodweddiadol, gyda'i gamera a'i recordydd-tâp. Mae'n cario cas mawr trwm. Daw at Nicias ac edrych arno, ac ar ôl ennyd neu ddau mae hwnnw'n agor ei lygaid. Y miwsig yn distewi. |
|
| Dionysos |
Roeddech chi'n bwrw drwyddi'n o arw funud yn ôl, gyfaill. |
| Nicias |
Sut wyddoch chi? |
| Dionysos |
Ro'n i'n digwydd sefyll ar y gornel yn y fan acw, a'ch clywed chi. Rhywun wedi sathru'ch corn yn amlwg. |
| Nicias |
Merched, w'chi. Mae'n nhw'n anhydrin iawn weithia. Fel maen-melin am eich gwddw chi. Mi ydw i wedi dweud erioed, dydyn nhw ddim 'run fath â ni ddynion. |
| Dionysos |
Nac ydyn, mae'n debyg! |
| Nicias |
A dydy heddiw ddim wedi bod yn ddiwrnod lwcus imi o gwbwl. Yn gynta mi ydw i wedi colli 'ngwaith. Ac yn ail, mi ydw i newydd glywed fod y wraig yn mynd i ddal y dorth ymhell. |
| Dionysos |
Yn beth? |
| Nicias |
Wedi llyncu pry. (Nid yw Dionysos yn deall) Magu mân-esgyrn fel y byddwn ni'n deud. Wyddoch chi — (Gwna ystum i ddisgrifio beichiogrwydd) |
| Dionysos |
O, rwy'n gweld. Llongyfarchion. |
| Nicias |
Llongyfarchion? Nid dyna ddwedodd fy mam-yng-nghyfraith rwan, Syr. Dyna ichi'r ddynes fwya gecrus yn Athen. Tafodi? Edliw? A wyddoch chi beth ydy ei henw hi? Harmonia! Dyna ichi jôc! Mi fasa Rhagan-rug yn ei siwtio hi'n well... (Cyfyd Nicias ar ei draed.) Ar eich gwylia rydach chi, mae'n debyg? Ydach chi am aros dipyn?... Oes arnoch chi eisio rhywun i ddangos y Ddinas ichi? Cario'r bag yna? |
| Nid yw Dionysos yn ateb. Saif ac edrych o'i amgylch. |
|
| Dionysos |
Welais i erioed wlad mor dlos â hon. Mwynder môr a mynydd. Mae hi wedi fy swyno'n llwyr. Rhaid dy fod yn ei charu hi â'th holl galon. |
| Nicias |
Beth? O ydw am wn i. "Cas gŵr..." ac yn y blaen. Ond fedrwch chi ddim byw ar brydferthwch, Syr.... Che's i mo'ch enw chi'n iawn.... Mi garia i'r bag mawr trwm yna am bris rhesymol.... Cil-dwrn, fel tae.... |
| Saib, Dionysos yn meddwl. |
|
| Dionysos |
Rwyt ti'n gyfarwydd â'r Ddinas? |
| Nicias |
Athen? Ydw, fel cledr fy llaw, er mai ar y cyrion rydw i'n byw. Mi fedrwn fynd â chi o gwmpas os mynnwch chi. Dangos y llefydd o ddiddordeb ac ati.... Be ydach chi'n i ddweud? |
| Mae Dionysos yn arogli'r botel win. |
|
| Dionysos |
Sothach! |
| Nicias |
Tybed? Digon da i mi. A pheth arall, fedra i fforddio dim gwell. Rydach chi'n arbenigwr ar win, yn amlwg? |
| Dionysos |
Felly maen nhw'n dweud. Beth ydy d'enw di? |
| Nicias |
Nicias, Syr. Ond Nic mae pawb sy'n fy nabod i'n fy ngalw i. |
| Dionysos |
Rwy'n gweld. (Saib) Rwy'n bryderus iawn ynghylch Athen, Nicias. |
| Nicias |
O? |
| Dionysos |
Mae'n debyg dy fod tithau'n teimlo run fath. |
| Nicias |
Cytuno'n llwyr. Dim gwaith. Prisiau'n codi. Cyfloga isel. Effaith y rhyfel felltith yma, w'chi. |
| Dionysos |
Ia siwr. Ond nid at y sefyllfa economaidd yn unig roeddwn i'n cyfeirio. Beth am y gymdeithas a'i diwylliant enaid y genedl, os mynni di? |
| Nicias |
Dydw i ddim wedi meddwl rhyw lawer am betha felly, Syr. Dim amser efo gwraig a phump o blant. Mi fydda i'n eitha bodlon os ca' i lond bol o fwyd, ac ambell botel o win. Yn reit hoff o ddrama hefyd, ond iddi beidio â bod yn rhy anodd. |
| Dionysos |
Felly! Diddorol. Mae'n dda gen'i glywed hynna. |
| Nicias |
Beth amdani, Syr? Ga' i gario'ch bag chi? |
| Dionysos |
O'r gora. Mae o'n drwm, cofia. Cymer ofal ohono. |
| Nicias |
Peidiwch â phoeni. Mi ydw i'n gry fel ceffyl. |
| Cymer y cas mawr |
|
| Nicias |
Dowch ar f'ôl i rwan. Dyma'r ffordd ora i'r Ddinas. |
| Mae Nicias yn arwain y ffordd oddi ar y llwyfan. Ar ôl ennyd neu ddau, agorir y llenni a gwelir nifer o rostra yn cynrychioli sgwâr yn Athen. Mae nifer o bobl yma ac acw, rhai'n eistedd; rhai'n sgwrsio, eraill yn darllen papur-newydd neu chwarae cardiau ac yn y blaen. Mae'r Côr — a fydd ar brydiau'n ymrannu'n ddau grŵp — yn sefyll gyda'i gilydd yn weddol agos i ffrynt y llwyfan. Daw Dionysos a Nicias at y gris sy'n codi o'r gynulleidfa i'r llwyfan, a phetruso yno am ychydig. Mae un o'r Côr yn eu gweld a thynnu sylw'r lleill atynt. |
|
| Blaenor y Côr |
Edrychwch! Be welwch chi draw yna ar gwr y sgwâr Fel pe'n ansicr ple i droi? Dieithriaid i bob golwg. |
| Côr |
Gwas a meistr, ddwedwn i, a barnu wrth eu gwisg A'u hymarweddiad. Ys gwn i o ble y daethon nhw? O Delffi, Thebau, neu o Gorinth bell ei hun? Does wybod yn y byd pwy ydyn nhw, Prun ai pererinion llesg neu garedigion llon Y Ddrama. Neu Thesbiaid hwyrach — dau actor brwd A'u bryd ar ennill clod ar hen lwyfannau Athen. Beth bynnag ydyn nhw, mae hyn yn amlwg ddigon Nid caridyms mo'r rhain, nid dau o'r llu twristiaid hurt Sy'n tyrru yma o bob cwr, pob un â'i dafod allan, bron Yn awchio am ddiwylliant tridiau, A llygad-rythu'n geg-agored, syn Ar ogoniannau adfeiliedig ein gorffennol. |
| Gwelir rhywun yn mynd at y ddau ymwelydd |
|
| Côr |
Ond dacw rywun yn mynd atyn nhw i ysgwyd llaw, A dweud bod croeso Athen 'run mor hael Er gwaetha gwae y rhyfel. |
| Mae Dionysos yn dringo'r gris o'r llawr i'r llwyfan a Nicias yn honcian yn llafurus ar ei ôl. Rhydd y cas yn ofalus i lawr ac eistedd ar un o'r rostra i gael ei wynt ato. |
|
| Dionysos |
Wedi blino? |
| Nicias |
Go lew. Mi hoffwn i gael sbelan fach am funud os medrwch chi sbario'r amser. |
| Dionysos |
Wrth gwrs. Does dim brys. Cyfle imi gael gweld dipyn ar y sgwâr. Mi ddo i'n ôl yn y man. |
| Mae Dionysos yn cerdded hwnt ac yma i edrych ar y bobl gyda'u gwahanol ddiddordebau, ond does neb yn cymryd y sylw lleiaf ohono. Yn sydyn, clywir cyffro, a daw dau ddyn i'r golwg yn hebrwng dyn arall rhyngddynt â'i arddyrnau mewn cyffion. Gwelir nifer o bobl ifainc yn ceisio'u rhwystro. |
|
| Pobl Ifainc |
Gormes! Trais! Dwrn Dur! Rhyddhewch o! Gorthrwm! Gwarth! |
| Teflir y gwrthwynebwyr o'r fordd gan y ddau dditectif ac ânt â'r carcharor ar draws y sgwâr ac o'r golwg, heb i neb gymryd fawr sylw ohonynt. Daw Dionysos yn ôl at Nicias. |
|
| Dionysos |
Beth oedd y cyffro yna? Pwy oedd y dynion? Wyddost ti? |
| Nicias |
Plismyn am wn i. |
| Dionysos |
A'r carcharor? |
| Nicias |
Lleidar reit siwr. Pigwr-pocedi wedi cael ei ddal yn y Theatr. Mae nhw'n tyrru i fan'no ar bob Gŵyl Ddrama, w'chi. |
| Dionysos |
Ond pam oedd y bobol ifainc yna'n ceisio'u rhwystro? |
| Nicias |
Dim byd gwell i' wneud, w'chi. Unrhyw beth i greu cynnwrf. Yn y fyddin ddylen nhw fod. Buan iawn y bydda'r Sbartiaid yn dwad â nhw at eu coed! Torri eu gwalltia hir a'u criba nhw! |
| Dionysos |
Tybed? Wn i ddim beth i' feddwl. (Saib) Mae'n lecsiwn yma rwy'n deall. |
| Nicias |
Ydy, wrth gwrs! Wyddoch chi be, ro'n i wedi llwyr anghofio. Ond does gen i fawr o ddiddordeb yn y busnas politicaidd yma. Wedi cael llond bol a deud y gwir. |
| Dionysos |
Rwyt ti'n hoff o fetaffor y bol, rwy'n sylwi. |
| Nicias |
Dydw i ddim yn deall, Syr. |
| Dionysos |
Hida befo... Yn ôl a glywais i mi fydd areithio yma gyda hyn. Cynrychiolwyr y ddwy Blaid Fawr yn dwad i'r Sgwâr yma i siarad. |
| Nicias |
Y ddau yn addo'r byd reit siwr. A chyfarth fel dau gi ar ei gilydd. |
| Daw llais drwy'r corn-siarad. |
|
| Llais |
Atheniaid! Dalier sylw! Fel y gwyddoch, mae'r lecsiwn unwaith eto ar y trothwy. Ac yn ôl yr arfer, bydd cynrychiolwyr y ddwy Blaid Fawr yn unig yn mynd o le i le drwy'r Ddinas i'ch annerch. Dyma'ch cyfle i wybod pa bolisïau a arfaethir ganddyn nhw, a'u mantoli. Rhowch glust iddyn nhw pan ddôn nhw atoch. |
| Côr |
Nid i glywed newydd drwg, gobeithio! Rydym wedi hen flino ar bryder, gwae a gofid; Ac yn dyheu am ryw friwsionyn bach o gysur; Llygedyn bach o obaith. Gad inni fwynhau rhyw awr ne ddwy o seibiant, I stelcian yma ar y sgwâr A sgwrsio'n ddioglyd efo hwn a'r llall Heb sôn am ryfel. Wedi'r cyfan Rhyw bethau bach fel hyn sy'n bwysig I sgafnu'r baich sydd ar ein sgwyddau beunydd, Rhag bod ein bywyd yn ddiflastod llwyr. A heno, mae'n rhy braf i fwydro am faterion dwfn Na datrys cymhlethdodau'r byd. Yn hytrach, noson yw i wneud dim oll Ond sipian gwin, neu wrando'n swrth ar felys gân, Neu garu! |
| Erbyn hyn mae'r rhan fwyaf o'r bobl wedi ymgynnull ger un o'r rostra, a gwelir Cleon yn dringo arno. Adwaith cymysglyd gan ei gynulleidfa. |
|
| Nicias |
Cleon ydy hwn, Syr. Llefarydd y Democratiaid brwd — plaid y Chwith. |
| Dionysos |
Felly! Be fydd ganddo fo i ddweud sgwn i? |
| Cadmos |
Atheniaid a chymrodyr! Wna i mo'ch cadw chi yn hir; anerchiad byr sy gen i. Eto i gyd fedra i ddim gorbwysleisio fy neges. Fel y gwyddoch, Gyfeillion, cyfnod cythryblus ydy hwn. Cyfnod o argyfwng. Yn wir nid gor-liwio fai dweud bod tynged Athen yn y fantol. |
| Llais |
Beth wyt ti'n i wneud i'w hachub? |
| Y Dorf |
Clywch! Clywch!... Gosteg! (Ac yn y blaen) |
| Cleon |
Gyfeillion, wnes i erioed gelu dim oddi wrthych. Nac addo dim ond chwys a llafur a dagrau a gwaed. A wyddoch chi pam? Am fy mod i'n nabod fy mhobol. Yn gwybod natur y graig y'm naddwyd i ohoni. |
| Dyn Ifanc |
Y graig rwyt ti'n 'i malu! |
| Y Dorf |
Clywch! Clywch!... Cauwch 'i geg o! (Ac yn y blaen) |
| Cleon |
Na, gadwch iddo fo heclo, druan! Fedr o wneud dim arall. (Chwerthin) |
| Nicias |
Mi fydd yn mynd yn ddagreuol unrhyw funud rwan, Syr. Dyn o anianawd nionyn. |
| Dionysos |
O? |
| Cleon |
Gyfeillion mi wn i am y pryderon sy'n llethu'ch ysbryd. A'r amheuon sy'n cymylu'ch meddyliau. Does yna run fam drallodus nad yw ei dagrau'n chwerw ar fy ngwefus. Run plentyn amddifad nad yw fy mraich yn gynnes am ei sgwyddau. Mae curiad calon Athen yn annwyl imi. |
| Pobl Ifainc |
Celwydd! Rhagrith! Beth am Socrates? Socrates? Socrates? Bradwr! (Ac yn y blaen) |
| Mae rhai yn y dyrfa yn bygwth troi'n erbyn y protestwyr, ond atelir hwy gan Cleon. |
|
| Cleon |
Na, na hidiwch nhw, Gyfeillion. Ifanc a gwirion ydyn nhw. Protest yw eu braint. Fe ddôn nhw, toc, i barchus gydymffurfiol ganol-oed a phwyllog gyfrifoldeb... (Cwyd ei fraich dde.) |
| Nicias |
Pwt barddonllyd rwan! |
| Dionysos |
Sut wyddost ti? |
| Nicias |
Bob tro y bydd o'n codi ei fraich fel yna, ac edrych fel tae o'n mynd i gystadlu ar adrodd. |
| Cleon |
Ro'n i'n cerdded ar y traeth heddiw yn y bore bach. Roedd y môr fel gwin. A gwrid y wawr ar ruddiau swil y dwyrain. Dim sŵn ond siffrwd pell y feiston. A chri rhyw wylan unig draw o'r niwlen lwyd. Roedd heddwch, Gyfeillion, fel bendith ar y byd. Mi godais fy llygaid a be gredech chi welais i wrth odre'r clogwyn serth? |
| Llais |
Cocos! |
| Rhai o'r dyrfa'n chwerthin |
|
| Cleon |
Nid dyma'r amser i gellwair, Gymrodyr. Mae rhai proliadau'n gysegredig... Na, mi ddweda i be welais i — hen wreigen fach gwmanllyd yn hel gwymon. A'r funud honno mi es yn ôl i ddyddiau mebyd. A mi wylais! Mi wylais am ddiniweidrwydd bachgendod. Am ddyddiau hirfelyn heddychlon. Am ddireidi ysgafala. Am gynhesrwydd cariad mam! |
| Mae Cleon fel petai'n brwydro i reoli ei deimladau. |
|
| Dionysos |
Denwr dagrau da! |
| Nicias |
Ia. Mae o'n sôn am 'i fam ymhob araith w'chi. Gwybod y tricia i gyd. Gwleidydd proffesiynol. A cheiliog-gwynt. Ust! |
| Cleon |
Daeth llawer tro ar fyd ers hynny. Mae cymylau rhyfel wedi tywyllu'r ffurfafen. Gwelsom y Sbartiaid fel bytheiaid yn sgyrnygu dannedd wrth furiau'r Ddinas. Yn bygwth y gyfundrefn ddemocrataidd sy mor gysegredig inni... (Cwyd ei fraich.) |
| Nicias |
Pwt barddonllyd arall ar y ffordd, Syr! |
| Cleon |
Gyfeillion, mi welais rywbeth arall ar y traeth heddiw. Llong fach yn hercian yn llafurus tua'r lan. Ei hwyliau'n garpiau llac. A'i llyw yn yfflon. Roedd y ddrycin wedi'i dyrnu a'i darnio draw ar y cefnfor. Ond o'r diwedd daeth hindda a hafan ddiogel y porthladd... I mi, roedd y llong fach honno'n symbol o Athen. Ar hyn o bryd rydan ni ynghanol y storm. Mae'r gwynt yn groes a'r môr yn ferw — |
| Côr |
A'r morwyr wedi blino; A hyd y gwyddon nid oes i ni na hafan deg na hindda. Rydym yn dechrau cynefino â thywydd drwg; Diflastod inni bellach yw addewidion gwag A geiriau teg na ellir eu gwireddu. Rho inni rywbeth pendant i gynnal a chryfhau ein ffydd, A chodi ein calonnau. |
| Cleon |
Gwell angau na chywilydd! Does gen i ddim ond adduned i ymladd ymlaen. Ymladd hyd at fuddugoliaeth. Ymladd hyd nes bydd y Sbartiaid yn y llwch. Ymladd nes bydd muriau'r Ddinas yn lân o'u halogiad. Ond rhaid inni ehangu ein gorwelion, Gymrodyr, a chodi uwchlaw plwyfoldeb cul. Ie, a meddwl yn ymerodrol! Dyna'r ffordd i sicrhau gwell Athen i'n plant ac i blant ein plant. |
| Adwaith cymysglyd o'r gynulleidfa |
|
| Cleon |
Ac fel ernes o'n ffydd yn y dyfodol, gwelodd y Llywodraeth yn dda i godi'r pensiwn henoed ddau swllt yr wythnos! Dau swllt, Gyfeillion! Ac fei rhown â'r pleser mwya! |
| Adwaith cymysglyd eto a gwelir Cadmos yn dringo ar rostrwm arall. |
|
| Cadmos |
(Codi ei lais) Rhagrith! |
| Mae'r dyrfa'n troi oddi wrth Cleon i wrando ar Cadmos. |
|
| Nicias |
Cadmos ydy hwn, Syr, Llefarydd yr Oligarchiaid — yr Wrth-Blaid. Ceidwadwr rhonc. |
| Dionysos |
Rwy'n gweld. Diddorol. |
| Côr A |
Rhydd i bob dyn ei farn, Ac i bob barn ei llafar. Clywsom eiriau Cleon a'i addewid gwag, Sydd inni, bellach, o'i ail-adrodd fynych dro Yn ddincod ar y dannedd. Tyrd, Cadmos, be sy gennyt ti i'w ddweud? Beth yw dy neges di i Athen? |
| Cadmos |
Gyfeillion dydy huodledd Gleon ddim gen i. Fedra i ddim byseddu tannau eich calonnau. Na chorddi eich teimladau efo ffregod barddonllyd ffug. |
| Adwaith cymysglyd y dyrfa. |
|
| Cadmos |
Fe glywsoch Cleon rwan yn rhestru cardod prin ei Blaid fel tae o'n fendith hael o'r nef. A disgwyl i chwithau syrthio'n ufudd-ddiolchgar ar eich gliniau. Plaid y Bobol, wir! Plaid y Tlodion! Rhagrith gwên-deg. Ond dyna'u hanes nhw erioed cynllwyn a thwyll dan gochl rhinwedd. Pregethu rheidrwydd aberth yn ddi-baid — gan eraill. O, mae Cleon a'i Blaid yn eitha bodlon! Swyddi bras i'r hogia. A phawb yn pluo 'i nyth ei hun. Ond gwneud sŵn gwerinol wrth wneud... Dau swllt yr wythnos i'r henoed! Dau swllt! Prin ddigon i brynu crystyn sych i rygnu byw ymlaen. Yn y cyfamser, mae'r rhyfel gwallgo yma'n mynd o ddrwg i waeth. Ac Athen yn gwaedu'n raddol i farwolaeth. |
| Adwaith y dyrfa eto. |
|
| Cadmos |
Fy neges i yn syml ydy hyn — heddwch! A diwedd ar y lladd a'r rheibio, yr anrhaith a'r diodde. Tywalltwyd gormod o waed yn barod. Mae'r Ddinas yn llawn gweddwon a phlant amddifaid. Heddwch, ar unrhyw delerau fydd yn diogelu ein hunan-barch. Heddwch cyn i Athen fynd yn sarn, a dim ar ôl ond pentwr o adfeilion myglyd! |
| Adwaith cymysglyd. |
|
| Lleisiau |
Rhagrithiwr arall! Nid o fradwr y ceir gwladwr! Beth am Socrates? Socrates? Socrates? |
| Yn ystod y cynnwrf daw Cadmos a Cleon i lawr oddi ar eu rostra a mynd ymaith i annerch cynulleidfa mewn rhan arall o'r Ddinas. |
|
| Côr B |
Roedd hynna i gyd yn swnio'n dda! Gwladgarwr pybyr ddwedech chi, A thynged Athen yn ing enaid iddo; A'i ofal beunydd am y tlawd a'r gwan. Ond cofiwch hyn: does fawr o dro Ers pan oedd hwn a'i Blaid Ar fin bradychu'r Ddinas a'i thrigolion oll I'r Sbartiaid am aur a mantais masnach. O na, nid ffyliaid ydym! Ofer disgwyl dim gan hwn a'i griw, Plaid yr Ychydig a'r Breintiedig Rai, Plaid elw glwth; Plaid busnes calon-galed. |
| Dionysos |
Wel, beth wyt ti'n i feddwl? |
| Nicias |
Yn y niwl. Ond mi wyddwn mai fel yna y bydda hi. Y ddau'n pregowthan o'i hochor hi heb ddweud dim. Malu awyr! Dyna'u hanes nhw erioed. |
| Dionysos |
Ond beth sydd i ddwad o Athen? |
| Nicias |
O mi fyddwn yn siwr o fwnglera drwyddi rywsut. |
| Dionysos |
Wyt ti'n sylweddoli be sydd yn y fantol? |
| Daw llais drwy'r corn-siarad. |
|
| Llais |
Dalier sylw. Dyma ddatganiad gan yr Heddlu: "Fore heddiw dan warrant arbennig yr Ynadon, fe restiwyd Socrates a'i fwrw i'r Ddalfa. Cyhuddir ef yn bennaf o lygru mebyd y Ddinas a'u harwain ar gyfeiliorn. Cyhoeddir eto pryd y dygir ef o flaen ei well i sefyll ei braw." Dyna ddiwedd y datganiad. |
| Erbyn hyn mae'r bobl wedi mynd yn ôl at eu gweithgareddau a'u diddordebau blaenorol. Nid oes neb yn cymryd nemor ddim sylw o'r datganiad ar wahân i'r grŵp ifanc a fu'n protestio eisoes. Mae'n nhw'n sefyll fel petaent wedi'u syfrdanu. |
|
| Côr A |
Be ddwedodd o — Socrates yn y Ddalfa? Wel, a bod yn hollol onest, Dyw hynna ddim yn syndod inni. Wedi'r cyfan, dyn peryglus ydy o — eithafwr, Sy'n arwain ein ieuenctid ar ddisberod A mwydro eu meddyliau â'i syniadau od. Fe fydd yn ddiogel yn y carchar: dyna'r lle I ddysgu'r wers fod ufuddhau a chydymffurfio llwyr Yn bwysig mewn cymdeithas. |
| Côr B |
Ond eto i gyd, peth trist yw gweld Neb dyn o'r fath athrylith fawr Yn cael ei lusgo gan yr Heddlu Cudd A'i gladdu'n fyw mewn carchar, Ynghanol lladron meddw, caridyms — Gwehilion ein cymdeithas. Ai dyna'r ffordd mae Athen Fawr yn trin Y diniweitiaf wron yn ein plith? A thoc fe ddaw o flaen y Llys A'r Fainc Ynadon cib-ddall, brwd, Mor ffyddlon i'r Sefydliad; Sy'n haeru'n danbaid ymhob Praw, Fod Deddf uwchlaw Cyfiawnder. |
| Dionysos |
Aros funud. |
| Nicias |
Reit, Syr. |
| Mae Dionysos yn mynd at y grŵp sy'n chwarae cardiau, gyda'i recordydd-tâp, a'r meicroffon yn ei law. |
|
| Dionysos |
Esgudowch fi, gyfeillion. Ymwelydd ydw i ar wyliau yn Athen... (Does neb yn cymryd sylw ohono.) Ga'i ofyn eich barn, os gwelwch yn dda?... Y peth yma a'r peth arall...? Y sefyllfa'n gyffredinol yn Athen ac yn y blaen...? Eich barn ynonest...? |
| Un o'r Grŵp |
(Prin godi ei ben) Be? |
| Dionysos |
Dyfodol Athen?... Beth am Socrates? |
| Mae un o'r chwaraewyr yn amlwg wedi twyllo |
|
| Dyn 1 |
(Taflu ei gardiau i lawr) Hanner munud y cythral! |
| Dyn 2 |
Be sy'n dy gorddi di? |
| Dyn 1 |
Mi welais i di rwan, y twyllwr diawl! Wyt ti'n meddwl mod i'n ddall? |
| Dyn 2 |
(Codi'n fygythiol) Pwy wyt ti'n 'i alw'n dwyllwr? |
| Dyn 1 |
(Yntau hefyd yn codi) Paid â sgyrnygu arna i, mêt! |
| Mae'r ddau yn mynd i yddfau'i gilydd. Daw'r lleill rhyngddynt, ac o'r diwedd mae'r cyffro'n tawelu. |
|
| Dyn 1 |
(Eistedd) Paid â thrio hynna eto efo fi, dyna'r cwbwl! |
| Dyn 2 |
(Eistedd) O, tyrd yn dy flaen! Paid titha â bod mor groen-dena... Reit, twrn pwy ydy hi? |
| A'r chwarae ymlaen, try Dionysos at hen wraig sy'n croesi'r sgwâr. |
|
| Dionysos |
Hanner munud, rhen wraig. Ga 'i air, os gwelwch yn dda? |
| Hen Wraig |
(Mae braidd yn fyddar) Be ddwedsoch chi? |
| Dionysos |
(Codi ei lais ychydig) Gair bach efo chi. Beth ydych chi'n 'i feddwl o'r sefyllfa bresennol? |
| Hen Wraig |
Pwy ydach chi, deudwch? Dyn y Llywodraeth? |
| Dionysos |
Dim o gwbwl — |
| Hen Wraig |
(Mae'n amlwg nad yw'n deall, ac â ymlaen i fwmial ei chŵyn.) Wel edrych yma, machgen i, wn i ddim sut rydach chi'n disgwyl inni fyw. Ni, yr hen begnos, ar ein mymryn pensiwn. A'r prisia mor uchel. Cynilo hyd at yr asgwrn. Byw ar botas-maip a sucan. Ac eto'n hanner llwgu. |
| Dionysos |
Tewch â dweud —! |
| Hen Wraig |
Ac yn fferru gyda'r nos heb dewyn o dân. Dydan ni ddim yn gofyn am gardod, w'sti. Dim ond ichi gofio bod gynnon ni dipyn bach o hunan-barch o hyd. Mi ddylen ni gael ein trin fel pobol nid fel sbwriel wedi cael ei daflu ar y domen. |
| Dionysos |
Cytuno'n llwyr... Beth ydy'ch barn chi am Socrates? |
| Hen Wraig |
(Nid yw wedi deall eto) Be? |
| Dionysos |
Socrates — mae o yn y Ddalfa. |
| Hen Wraig |
(Pesychu) Wn i ddim be wnawn ni pan ddaw'r gaea', a'r gwynt a'r glaw a'r tarth. Mi fydd rhen fegin yma'n gwichian fel olwyn ferfa. Mi ddweda i wrtha ti be hoffwn i, os ca'i fyw ac iach, 'machgen i. Cael mynd o'r hen fyd yma, pan ddaw f'amser, efo traed cynnes. Dydy o ddim llawer i ofyn. Ond yn ormod i' ddisgwyl reit siwr. (Pesychu eto) Ia, wel, peswch sych diwedd pob nych, meddan nhw, ynte... Ia siwr... Digon gwir... Digon gwir! |
| Exit yr hen wraig dan fwmial. Try Dionysos at ddyn busnes llewyrchus yr olwg a ddaw heibio |
|
| Dionysos |
Eich pardwn, Syr. |
| Dyn Busnes |
Ia? |
| Dionysos |
Cwestiwn ne ddau, os gwelwch yn dda. |
| Dyn Busnes |
Wel, rwy' i braidd yn brysur ond — |
| Dionysos |
Wna i mo'ch cadw chi'n hir. Rwy'i yma ar ymweliad, ac yn awyddus i gasglu hynny o wybodaeth ag sy bosib am Athen. |
| Dyn Busnes |
Sut fedra i eich helpu? |
| Dionysos |
Beth yw eich barn am y sefyllfa'n gyffredinol? |
| Dyn Busnes |
Dydy petha ddim mor ddrwg. Gresyn am y Rhyfel wrth gwrs. Ond does yna run drwg na ddaw â rhyw ddaioni yn ei sgîl. Mae'r Gyllideb yn gadarn a busnes, ar y cyfan, yn ffynnu, er bod y gwan yn mynd i'r wal. Ond dyna ydy bywyd onide? |
| Dionysos |
Mae Socrates yn y Ddalfa. |
| Dyn Busnes |
Felly ro'n i'n clywed. Ia, wel, fel yna mae hi, wyddoch chi. Rhaid imi fynd. Dyma rai o'm gweithwyr yn dwad rwan. |
| Pwyntio at ddau ddyn mewn dillad peirianwyr yn dod heibio |
|
| Dyn Busnes |
Mwynhewch eich gwylia. Dydd da ichi. (Exit) |
| Dionysos |
(Wrth y gweithwyr) Maddeuwch i mi, ga' i ofyn sut mae hi ar y gweithwyr yn Athen y dyddia yma? |
| Gweithiwr 1 |
Yn y lle cynta, rydych chi'n ddiolchgar os medrwch chi sgoi mynd i'r rhyfel. |
| Gweithiwr 2 |
Wedyn rydach chi'n crafu a llyfu i gael gwaith. Mae'n anodd drybeilig, wyddoch chi. |
| Dionysos |
Rydych chi'n lwcus, yn amlwg? |
| Gweithiwr 1 |
Rydan ni'n iawn, ydan, diolch yn fawr! |
| Gweithiwr 2 |
Pawb drosto'i hun, 'te Jac! |
| Dionysos |
Mae Socrates yn y Carchar. |
| Gweithiwr 1 |
O? Blydi ffŵl, pwy bynnag ydi o. (Wrth ei gyfaill) Tyrd, rydan ni'n hwyr yn barod. Mi fydd dyn biau'r drol yn tantro eto! |
| Exit y gweithwyr. Daw merch ifanc heibio. |
|
| Dionysos |
Maddeuwch i mi, os gwelwch yn dda. |
| Merch |
Ia, cariad? |
| Dionysos |
(Mae'n sylweddoli beth yw hi, ond mae'n rhy hwyr.) Ga i ofyn eich barn am y sefyllfa yn Athen? |
| Merch |
Dim yn llewyrchus iawn ar hyn o bryd, cariad. Ond siawns na fydd petha'n pigo i fyny pan ddaw'r sowldiwrs yn ôl. Does yna ddim llawer o ddynion yn Athen y dyddia yma. A'r rhan fwya o'r rheiny'n hen, ac wedi colli diddordeb braidd. Hynny ydy — wel mi ydach chi'n gwybod be ydw i'n 'i feddwl... Rhywbeth arall fedra 'i wneud ichi cariad? |
| Dionysos |
Na, dim, diolch yn fawr ichi. |
| Merch |
Croeso, cariad. Unrhyw dro. Mi ydw i o gwmpas bob amser. (Mae Dionysos yn hanner troi oddi wrthi) Hanner munud cariad. |
| Dionysos |
Ia? |
| Merch |
(Cyfrinachol) Welwch chi hon sy'n dwad rwan? (Cyfeiria at ferch arall sy'n croesi'r sgwâr yn araf ac eistedd ar un o'r rostra gan syllu'n syfrdan fel petai ei meddwl ymhell.) Peidiwch â'i phoeni hi. Mae hi newydd golli 'i gŵr a'i phlant yn y rhyfel, druan fach. Dydi hi ddim efo ni, wyddoch chi... Da boch, cariad. |
| Exit y ferch, edrych Dionysos ar y weddw am ennyd, yna try at y grŵp ifanc. |
|
| Dionysos |
Ga' i air bach, os gwelwch yn dda? Beth ydy barn yr ifanc? |
| Llanc |
Mae mynegi barn onest yn Athen yn beryglus, heddiw. Taw piau hi. Mae rhai ohonon ni yn y carchar yn barod. |
| Maent yn troi eu cefnau arno ac o'r diwedd try yntau at 'y côr. |
|
| Dionysos |
Atheniaid! |
| Côr |
Na, na Ddieithryn, ofer gofyn dim i ni Does gennym ni run farn i'w chynnig; Neu, yn hytrach, gwir f'ai dweud bod gennym amryw. Mae rhai ar dân ynghylch y peth a'r peth, Ac eraill sydd yn haeru run mor daer Yn hollol i'r gwrthwyneb. Pob un, wrth gwrs, Yn credu gydag argyhoeddiad llwyr Mai efô sy'n iawn, a bod pob daliad Sy'n wahanol, nid yn unig yn sarhâd Personol iddo ef ei hun, ond hefyd Yn golygu aflwydd mawr i Athen. Ond teg yw dweud, yn ddistaw bach, fod ambell lais, Os nad yw'n plesio'r Awdurdodau'n llawn, Yn cael ei fygu, neu ei foddi'n llwyr Gan gytgan cryf y cydymffurfwyr. Fe welwch, felly, mai peth anodd iawn I ni yw rhoi ein barn yn bendant, glir. Rhyw ymbalfalu, rydym, yn y niwl, A gogr-droi mewn penbleth. Beth arall Allwn ni ei wneud? A dal ein gobaith Y bydd Athen annwyl drwy ryw hynod wyrth Yn dal i fyw; gan syfrdan sylweddoli Yr arswydus ffaith fod ein diwylliant, Etifeddiaeth, iaith — yn wir, bod ein bodolaeth Hyd yn oed, yn gwegian uwch y gwagle. |
| Mae'r côr yn mynd allan, a thywyllir y llwyfan i gyd ac eithrio pelydryn ar Dionysos a Nicias. |
|
| Nicias |
Dim llawer o dderbyniad, Syr? |
| Dionysos |
(Eistedd) Na, siomedig braidd... Dwed i mi, beth wyt ti'n 'i feddwl o'r sefyllfa yn Athen? |
| Nicias |
Fi? Wel... |
| Dionysos |
Ond rwy i wedi gofyn y cwestiwn yna i ti o'r blaen, on'do. A siomedig oedd d'ateb dithau hefyd, os wy'n cofio. |
| Nicias |
Mater o farn ydy hynny, 'te? |
| Dionysos |
Fy marn i ydy mai tipyn o wag wyt tl. Tipyn o walch. Does yna fawr o ddim yn dy boeni os cei di lond dy fol o fwyd, a digon o win, ac amrywiol bleserau dy wely. |
| Nicias |
Dwy' i ddim yn honni mod i'n wahanol i'r mwyafrif o ddynion, w'chi... Maddeuwch imi am ddweud, ond rydach chi'n pendroni'n amlwg. Poeni am eich busnes reit siwr? Gofal eiddo a buddiannau ac ati? Diofal yw dim. Mi ydw i'n cydymdeimlo. |
| Dionysos |
Tyrd yma am funud. (Saif Nicias o'i flaen.) Pwy wyt ti'n 'i feddwl ydw i? |
| Nicias |
Dim syniad yn y byd. |
| Dionysos |
Celwydd! |
| Nicias |
Be —? |
| Dionysos |
Paid â dweud nad wyt ti ddim wedi sbecian i mewn i'r cas yna. |
| Nicias |
Fi? Tawn i byth o'r fan yma! |
| Dionysos |
Nicias! |
| Nicias |
Wel, dim ond rhyw led-godi congol y caead. Wnes i mo'i agor o fel 'tae. |
| Dionysos |
Wnawn ni ddim hollti blew yn 'i gylch. Wel, pwy wyt ti'n 'i feddwl rydw i? |
| Nicias |
(Ar ôl dyfalu ychydig.) Mi ydw i'n meddwl, te... |
| Dionysos |
Ia? |
| Nicias |
Mi ydw i'n meddwl mai trafaeliwr ydach chi. Trafaeliwr ne fasnachwr gwin. O Gorinth, efalla. Iawn, Syr? |
| Dionysos |
Dim yn hollol. Ond mae yna rywfaint o gysylltiad. |
| Nicias |
Does gen i ddim syniad, w'chi. |
| Dionysos |
Rwyt ti'n hoff o Ddrama meddet ti. |
| Nicias |
Ydw... Nid actor ydach chi? |
| Dionysos |
(Ysgwyd ei ben.) Na, nid hynny chwaith. Ond mae yna gysylltiad eto... (Saib) Rwyt ti wedi tyngu yn f'enw i lawer tro. A'i sibrwd yn awchus-ddiolchgar wrth agor potel o win... Edrych ar honna sydd yn dy boced. |
| Nicias |
(Yn tynnu potel allan o'i boced) Hon? |
| Dionysos |
Be ydy'r enw sydd arni? |
| Nicias |
(Darllen) Dionysos (Mae'n sylweddoli) Dionysos! (Sibrwd gyda pharchus-ofn) Duw y Gwin a- a- |
| Dionysos |
A nawdd-dduw'r Ddrama, ia, Nicias. |
| Mae Nicias yn sefyll yn syfrdan, fel tae'n ansicr beth i'w wneud. Tyn ei gap a disgyn yn drwsgl ar un ben-lin. Rhydd Dionysos arwydd iddo godi ar ei draed. |
|
| Dionysos |
Does dim angen y sioe ymgreinio yna. Fe ddylet wybod mai fi yw'r lleiaf deddfol o'r duwiau. Y mwyaf eangfrydig. A'r parotaf i ddeall amrywiol wendidau'r natur-ddynol. |
| Nicias |
Diolch am hynny, Eich Anrhydedd... hynny ydi Eich duwdod... |
| Dionysos |
Gad inni ddeall ein gilydd. Dwyt ti ddim i sôn am hyn wrth neb. Mi gadwn ni'r gyfrinach i ni'n dau. Gwas a meistr fyddwn ni o hyd. Ydy hynna'n glir? |
| Nicias |
Yn berffaith glir, Syr. Peidiwch â phryderu. |
| Dionysos |
O'r gorau... Eto i gyd, fel y dwedais i o'r blaen, mae gen i achos pryder. |
| Nicias |
Chi o bawb, Syr? |
| Dionysos |
Ia. Fel y gwyddost ti cymeriad digon cellweirus ydw i, ac yn draddodiadol siriol. Serch hynny, mae yna un peth yn fy mhoeni. |
| Nicias |
Beth ydy hwnnw, Syr, mor hy â gofyn? |
| Dionysos |
Tynged Athen, Nicias. |
| Nicias |
O mi ddaw petha eto, w'chi, unwaith y rhown ni gosfa i'r Sbartiaid gythral yna. |
| Dionysos |
Nid y Sbartiaid ydy'r gelyn mwya. |
| Nicias |
O? Pwy felly? (Mae Nicias yn pwyso yn erbyn rostra.) |
| Dionysos |
(Sydyn) Sytha! (Nicias yn neidio i sythu.) Mae dy ymddygiad di'n nodweddiadol o Athen. Llipa, difater a di-asgwrn cefn. Dyna'r peryg mwya, nid y Sbartiaid. Ond mae'r difrawder yna fel afiechyd drwy'r Ddinas... Yr unig lygedyn o obaith a welais i oedd protest yr ifainc. |
| Nicias |
Tybed, d'wch? Stwrllyd ac anghyfrifol — |
| Dionysos |
Ydyn nhw'n pigo dy gydwybod di? |
| Nicias |
Dim o gwbwl. Y ffaith ydi, mae'r busnes politicaidd yma ymhell uwch fy mhen i. |
| Dionysos |
Esgus da am beidio â gwneud dim! |
| Nicias |
Wel, os ydy'r sefyllfa'n eich poeni chi gymaint â hynny, Syr — maddeuwch imi am ofyn — fedrwch chi mo'i newid hi? Hynny ydi, gan eich bod chi, wel, yr hyn ydach chi. |
| Dionysos |
Yn anffodus, fedra i ddim ymyrryd yn uniongyrchol, Nicias. Rhyw dduw bach digon od ydw i. A mae yna derfyn pendant ar f'awdurdod a'm dylanwad. |
| Nicias |
Mae'r rhagolygon yn bur bethma felly? Andros o broblem ddwedwn i. |
| Dionysos |
Ia, a does yna ond un ffordd i'w datrys hyd y gwelaf i. |
| Nicias |
Pa ffordd ydy honno, Syr? |
| Dionysos |
Rhaid mynd ar siwrna bur enbydus. |
| Nicias |
O? Ga'i ofyn ble? (Saib ennyd.) |
| Dionysos |
I Hades. |
| Nicias |
Hades? Arswyd y byd, be wnewch chi yn y fan honno? |
| Dionysos |
Fedra i ddim datguddio'r cynllun ar hyn o bryd. Ond dyna'r unig obaith, hyd y gwelaf, i achub Athen. Ddoi di efo fi, Nicias? |
| Nicias |
Fi? |
| Dionysos |
I gario hwnna. (Pwyntio at y cas.) |
| Nicias |
Ond... ond chawn i ddim mynd yno, Syr. Hynny ydy — |
| Dionysos |
Rwy'n credu bod modd trefnu hynny. Ystumio'r rheolau ryw chydig... Wel, ddoi di? |
| Nicias |
Gofyn go fawr, Syr. Rhaid imi gael amser i feddwl. |
| Dionysos |
Wrth gwrs, rwy'n deall... Edrych yma, rwy 'i am d'adael di am ychydig. Rhaid imi roi dillad gweddus i ymweld â Hades. Hwyrach y byddi di wedi penderfynu erbyn y dof yn ôl. |
| Nicias |
Wel, mi dria i 'ngora. |
| Dionysos |
Da iawn... Fydda i ddim yn hir. |
| Exit Dionysos. Saib ennyd |
|
| Nicias |
(Eistedd yn araf) Hades?... Nefoedd yr adar! |
| Llen neu dywyllwch. |