| Golygfa 6 Mae'r wraig yn dod i mewn. Mae'n gosod y lamp wrth ei hymyl cyn mynd ati i bolisio gwaith coed y sêt fawr. Gwelwn ei bod yn rhoi o'i nerth i'r gwaith. Ymhen hir a hwyr mae'n syrthio i'w phengliniau er mwyn dechrau ar y gwaith o bolisio'r pwlpud. Gyda hyn, mae drws y capel yn agor – ei mab, Ifan-John, yn chwilio amdani. |
|
| Ifan-John |
Mam? |
| Kitty |
Ie? |
| Ifan-John |
(Yn chwilio eto amdani cyn ei gweld.) Fyn'na y'ch chi. |
| Kitty |
Ble wyt ti'n disgwyl i fi fod? Ma' swper yn barod. Ddô'i mewn 'wan. |
| Ifan-John |
Sdim ise i chi – o'm rhan i, beth bynnag. |
| Kitty |
Beth! Allu di ddim mynd heb fwyd. |
| Ifan-John |
Dwi wedi b'yta. |
| Kitty |
Rhaid i ti f'yta. |
| Ifan-John |
Dwi wedi, Mam. |
| Kitty |
Labro drw'r dydd. Sdim mynd heb fwyd i fod. |
| Ifan-John |
Mam – er mwyn popeth – dwi wedi b'yta. Iawn? |
| Kitty |
Pryd? |
| Ifan-John |
Gynne. Oedd popeth ar y ford 'fo chi. |
| Kitty |
O. A fe f'ytes di heb aros amdana'i. |
| Ifan-John |
Ma' hast arna'i, Mam. Wedes i wrthoch chi bore 'ma. |
| Kitty |
Ie-ie. I gwrdd â'r lodes 'na. |
| Ifan-John yn cnoi ei dafod. |
|
| Kitty |
Wel, ffwrdd â thi, te. Paid adel i fi fod yn fwy o rwystr i ti. |
| Ifan-John |
Mam, chi'n gw'bod fel ma'r plas 'na. Dim ond heno s'da hi tan duw-a-ŵyr pryd. |
| Kitty |
Ie. A dim ond heno s'da fi i gael y lle hwn yn lân 'fyd. Fel wyt ti'n gw'bod yn iawn. |
| Ifan-John |
Fi'n gw'bod, fi'n gw'bod. Ond... |
| Kitty |
O, cer er mwyn popeth. Ddô'i ben ben y'n hunan. Dwi wedi 'neud digon o'r blaen a mi wna'i ddigon eto, siŵr o fod. Hy! Bydd raid i fi unwaith briodi di'r lodes 'na. |
| Ifan-John |
Sdim sôn am briodi, Mam. |
| Kitty |
Ifan-John bach, sdim ise dim 'sôn' oes-e? Pan fydd raid, bydd raid. |
| Ifan-John |
S'o Mati'r fath hynny o ferch. |
| Kitty |
Nagyw. Wrth gwrs nag yw hi. |
| Ifan-John |
Dyw hi ddim! |
| Kitty |
Na. – A ti? |
| Ifan-John |
Mam? Be' sy'n bod heno nawr? |
| Kitty |
Dim. Dim byd. (Saib fer.) Gofynnes di hanes y Gerlan wedyn? |
| Ifan-John |
Naddo. |
| Kitty |
Ifan-John! |
| Ifan-John |
Ges i ddim cyfle, Mam. 'Sbyth cyfle. |
| Kitty |
Nagoes. Wrth gwrs does byth gyfle. Mae raid i ti wneud cyfle, 'chan. Beth dwi wedi bod yn gweud a gweud 'thot ti. Wyt ti byth yn mynd i gael dy le dy hunan fel hyn. Wyt ti am sefyll yn was bach i Mister Hollbwysig Morris am weddill dy oes? |
| Ifan-John |
Dwi'n was mawr, Mam. Ddim gwas bach. |
| Kitty |
Gwas mawr, gwas bach. Beth yw'r gwa'niaeth. Gwas yw gwas a mistir yw mistir. |
| Ifan-John |
Ie, a se'n i'n cael y'n ffarm y'n hunan 'run lle fydden i, ontife – gorfod codi 'nghap i fe Pryse y Plas. |
| Kitty |
Wyt ti'n gwneud 'ny 'wan, beth bynnag. |
| Ifan-John |
Dim os fedra'i osgoi. |
| Kitty |
Ie. Ow'n i wedi clywed. Bachan mawr – tu ôl 'i gefen! |
| Ifan-John |
Dwi'n mynd. |
| Kitty |
Ie. Cer. Gwylia di nag yw un o'i gynffonwyr yn gweud wrtho, 'na'i gyd. |
| Ifan-John yn ymadael. |
|
| Kitty |
(Yn galw ar ei ôl.) Fydd hi ar ben arnat ti'n cael lle dy hunan wedyn, 'machgen i, on-fydd-hi! |